رابطة هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی اعضای هیأت علمی: نمونه موردی دانشگاه‎های منتخب شهرکرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد میمه، گروه برنامه‌ریزی درسی، میمه

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد، گروه مدیریت آموزشی

3 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد میمه، گروه برنامه‌ریزی درسی

چکیده

در رویکرد نوین نظام مدیریتی به منظور ارتقاء سطح بهره‏وری مراکز آموزشی بدون افزایش هزینه‌ها، به موضوع رفتار شهروندی سازمانی و عوامل مرتبط با آن توجه شده، اما ارتباط هوش سازمانی با آن در مراکز آموزشی مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف این پژوهش، تعیین ارتباط بین هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در بین اعضاء هیأت علمی دانشگاه‌های دولتی و آزاد اسلامی شهرکرد بود. مؤلفه‏های رفتار شهروندی شامل: نوع دوستی، وجدان کاری، جوانمردی، نزاکت و آداب اجتماعی است و مؤلفه‏های هوش سازمانی شامل: چشم‌انداز راهبردی، سرنوشت مشترک، میل به تغییر، روحیه، اتحاد و توافق، کاربرد دانش و پذیرش بار مسئولیت می‏باشد. تحقیق با استفاده از تحلیل آماری پرسشنامه‌های (پودساکوف و البرشت) تکمیل شده توسط اعضای هیأت علمی صورت گرفت. نتایج نشان داد هوش سازمانی با نوع دوستی، نزاکت و آداب اجتماعی رابطه معنی‌داری دارد، در حالی که با جوانمردی و وجدان کاری ارتباط معنی‌داری مشاهده نشد. روحیه مهم‌ترین عامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی در اعضای هیأت علمی دانشگاه بود زیرا به ازای هر واحد افزایش روحیه، میزان رفتار شهروندی سازمانی، 31/0 افزایش یافت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Key words: National organization, Structure, Evaluation, Accreditation, Quality of higher education The Relationship between Organizational Intelligence and Organizational Citizenship Behavior in Faculty

نویسندگان [English]

  • Manijeh Fahami 1
  • Mohammad Taghi Mahmoudi 2
  • Farzaneh Vasefian 3
چکیده [English]

In the new approach of educational management system to improve the productivity without increasing costs, organizational intelligence and organizational citizenship behavior have been considered as two important factors. The aim of this study was to investigate the relationship between these two factors among faculty members of the Shahrekord University and Islamic Azad University of Shahrekord. The components of organizational citizenship behavior are: sportsmanship, altruism, conscientious, courtesy and civic virtue, and organizational intelligence include: strategic vision, shared fate, appetite for change, alignment and congruence, performance pressure, knowledge deployment and spirit. Results showed a significant correlation between organizational intelligence with altruism, courtesy and civic virtue while there were no correlation between organizational intelligence and sportsmanship or conscientious. Each enhancement unit of spirit scale caused 0.31 unit enhancement in organizational citizenship behavior. So, in general, the spirit of selected Universities is the main determinant factor of organizational citizenship behavior in faculty members. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • organizational citizenship behaviour
  • Organizational intelligence
  • ShahreKord
  • faculty members
-     جمال‌زاده، محمد، غلامی، یونس و سیف، محمدحسن (1388). بررسی رابطة هوش سازمانی و یادگیری سازمانی در بین کارکنان و اعضای هیأت علمی منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی و ارائه الگویی جهت ارتقاء یادگیری سازمانی. فصلنامة رهبری و مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد گرمسار، شمارة 2 ص 63-86.
-     جمالی، اختر، تقی‌پور ظهیر، علی و صالحی، مسلم (1388). رابطه بین عوامل شغلی و سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی اعضاء هیأت علمی‌ واحدهای منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی به منظور ارائه مدل مناسب، فصلنامة رهبری و مدیریت آموزشی‌ دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال سوم، شماره 2: 78-601
-     زارعی‌متین، حسن و احمدی فریدون (1388). نقش دانشگاه در توسعة رفتار شهروندی سازمانی. مدیریت در دانشگاه اسلامی، شماره 41، سال سیزدهم، شماره 1: 22-43.
-     زارعی‌متین، حسن، حمیدی‌زاده، علی و رهبر، امیرحسین (1387). ارائه یک چارچوب کمّی تعدیل شده جهت ارزیابی هوش سازمانی. فصلنامة مدیریت فرهنگ سازمانی، دورة ۶، شمارة ۱۸. : 51-78
-     زین‌آبادی، حسن‌رضا و بهرنگی، محمدرضا (1387). نگاهی به ضرورت‌ها ریشه‌ها دیدگاه‌های نوین و نشانگان رفتار شهروندی سازمانی OCB معلمان، اولین کنفرانس ملی مدیریت رفتار شهروندی سازمانی.
-     سبحانی‌نژاد، مهدی، یوزباشی، علیرضا و شاطری، کریم (1389). رفتار شهروندی سازمانی: مبانی نظری، همبسته‌ها و ابزارهای سنجش، نشر یسطرون، چاپ اول.
-     سلاسل، ماهان، کامکار، منوچهر و گلپرور، محسن (1388). رابطه هوش سازمانی و مؤلفه‌های آن با رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان شرکت احیا گستران اسپادان. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، دانشگاه آزاد خوراسگان، فصلنامة شماره 40: 26-34.
-     فرخ‌نژاد، خدانظر، سلیمی، قاسم و فدائیان، بهرام (1390). رفتار شهروندی سازمانی: تأملی بر رابطه وجدان کاری، سازش‌پذیری با رفتارکاری مخرّب. فصلنامة علمی و پژوهشی مشاوره شغلی و سازمانی، دوره سوم شماره 7: 76-96
-     فقیهی، علیرضا و جعفری، پریوش (1388). بررسی هوش سازمانی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و ارائه چارچوب مفهومی مناسب، فصلنامة تعلیم و تربیت، شماره 100 – ص 27- 48.
-     کریمی، فریبا (1390). پیش‌بینی رفتار شهروندی دبیران دوره متوسطه بر اساس هوش هیجانی آنان، فصلنامة رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی گرمسار، سال پنجم، شماره 1: 127- 143.
-     مقدمی، مجید، حمیدزاده، علی و چاوشی، سیدمحمدحسین (1390). نقش مؤلفه‌های هوش عاطفی در پیش‌بینی رفتار شهروندی سازمانی کارکنان، دوماهنامة توسعة نیروی انسانی پلیس، سال هشتم، شماره­ 34: 89-120.
 
-     Bakhshian, A., Hamidi, F. and Ezati, M. (2011). Relationship between organizational intelligence and entrepreneurship among University educational managers. The Journal of Mathematics and Computer Science, 3 (4) : 413 – 421
-     Burns, T. and Carpenter, J (2008). Organizational citizenship and student achievement. Journal of Cross-Disciplinary Perspectives in Education, 1 (1): 51 – 58.
-     DiPaola, M. F. and Hoy, W. K. (2005). Organizational citizenship of faculty and achievement of high school students. The High School Journal, 88:35-44.
-     DiPaola, M. and Tschannen-Moran, M. (2001). Organizational citizenship behavior in schools and its relationship to school climate. Journal of School Leadership, 11:424-447.
-     Liebowitz, J (1999). .Building organizational intelligence knowledge management primer. CRC press, New York Washington. D. C.
-     Oplatka, I. (2006). Going beyond role expectations: Toward an understanding of the determinants and components of teacher organizational citizenship behavior. Educational Administration Quarterly, 42:385-423.
-     Mahdiuon, R., Ghahramani, M. and Rezaii Sharif, A (2010). Explanation of organizational citizenship behavior with personality. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5 (2010) 178–184.
-     Organ, D. W (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome (The Issues in Organization and Management Series), Lexington, Mass. Lexington Books.
-     Podsakoff, P. M., Mackenzie, S. B., Moorman, R. H., Fetter, R, (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers, trust in leader, satisfaction, and organizational citizenship behavior. Leadership Quarterly, 1, 42 - 107.
-     Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., Bacharach, D. G (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26, 514-563.
-     Turnipseed, D. L. and Vandewaa, E. A., (2012). Relationship between emotional intelligence and organizational citizenship behavior. Psychological Reports: 110 (3): 899-914.
-     Vigoda-Gadot, E. (2007). Redrawing the boundaries of OCB? An empirical examination of compulsory extra-role behavior in the workplace. Journal of Business and Psychology 21:377-405.