تحلیل ادراک و تجربه زیسته معلمان ابتدایی از دلایل ناکارآمدی برنامه ارزشیابی توصیفی ـ کیفی: مطالعه به روش پدیدارشناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی، گروه روش‌ها و برنامه‌های ‌آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

2 عضو هیأت علمی گروه روش‌ها و برنامه‌های ‌آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی، گروه روش‌ها و برنامه‌های آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

چکیده

کیفیت نظام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در هر نظام آموزشی را می‌توان، زمینه‌ساز بینایی مستمر نظام آموزشی و معادل سامانه پایش سلامتی سازمانی و نظام تهییج پویایی و نشاط دانست. مقاله حاضر می‌کوشد، ضمن واکاوی در تجربة ‌زیستة معلمان، ادراک‌ آنان راجع ‌به دلایل ناکارآمدی برنامه ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی را مورد بازنمایی قرار‌ دهد. مطالعة حاضر مبتنی بر رویکردی کیفی و به روش پدیدارشناسی، با حضور 14 مشارکت‌کننده از میان معلمان زن و مرد دو شهرستان استان تهران به روش نمونه‌گیری هدفمند و با انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته انجام شد. تحلیل داده‌ها بر اساس راهبرد هفت مرحله‌ای کُلایزی صورت‌ پذیرفت.تحلیل عمیق روایت‌های معلمان، به شناسایی و دسته‌بندی سه مضمون اصلی و ده زیر مضمون منتج شد. نتایج نشان ‌داد که معلمان نسبت به اهداف، شیوة اجرا، کارکرد، تجویز و تعمیم این برنامه، نقدها و گلایه‌های فراوانی‌ دارند که مایلند شنیده ‌شود. تدارک سازوکارهای منسجم و با ضمانت اجرایی بالا و پیگیری، پاسخگویی به نقدها و نگرانی‌های آنان در این خصوص و همچنین ارتقای شرایط موجود، می‌تواند به بهبود کیفیت نظام ارزشیابی در مدارس ابتدایی کمک شایانی کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Teachers' Perceptions and Lived Experiences about the Causes of Inefficiency of Descriptive Evaluation Scheme in Primary Schools: a Phenomenological Study

نویسندگان [English]

  • Azadeh Khesali 1
  • Keyvan Salehi 2
  • Masoud Bahrami 3
چکیده [English]

Quality assessment of academic achievement in the educational system could be laying the groundwork for continuous vision of the educational system, and of organizational health monitoring system and excitation system’s dynamism. Qualitative approach with a phenomenological method, attended by 14 participants from among the teachers of Tehran city in winter 1393 and spring 1394, purposive sampling and semi-structured in-depth interviews were conducted. Data analysis was performed based on the 7-step Colaizzi's. Depth analysis of narratives was used to identify and classify 10 under the theme and so the 3 main themes were identified. Teachers to the goals, methods of implementation and administration, and generalization of this project, a lot of criticism and grievances they want to be heard. Enforcement mechanisms and providing integrated high-side and tracking and responding to those criticisms and concerns in this regard, the Will help to improve quality evaluation system in primary schools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evaluation
  • Evaluation of qualitative descriptive study
  • Primary teachers
  • Phenomenology
  • Perception analysis
  • Lived experiences
اصلان‌پور، سخاوت (1391). بررسی چگونگی کاربرد ابزارهای ارزشیابی کیفی توصیفی توسط معلمان مجری در دبستان‌های شهرستان بندر انزلی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی.
انتهایی آرانی، علی؛ حسنی، محمد و شکاری، عباس (1393). بازخوردهای معلمان مجری الگوی ارزشیابی توصیفی (کیفی). فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 16 (11)، 119-131.
بازرگان، عباس (1384). ضرورت توجه به دیدگاه‌های فلسفی زیربنایی معرفت‌شناسی در علوم انسانی برای انتخاب روش تحقیق با تأکید بر روش‌های کیفی پژوهش و ارزشیابی آموزشی. (مجموعه مقالات) علوم تربیتی: به مناسبت نکوداشت دکتر علیمحمد کاردان (صص 38-50). تهران: سمت.
بازرگان، عباس (1392). ارزشیابی آموزشی. تهران: سمت.
بازرگان، عباس (1393). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران: نشر دیدار.
بیرمی‌پور، علی؛ شریف، مصطفی؛ جعفری، سیدابراهیم و مولوی، حسین (1390). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر اجرای طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس دوره ابتدایی کشور. مجله علمی پژوهش‌های برنامه درسی، انجمن مطالعات برنامه درسی ایران، 1 (2)، 1 -28.
حسن‌پور، محمد (1390). بررسی وضعیت اجرای اهداف ارزشیابی توصیفی و چالش‌های پیش روی آن از دیدگاه معلمان و مدیران ابتدایی شهر تبریز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند.
حسنی، محمد (1382). راهنمای اجرای ارزشیابی توصیفی. تهران: دفتر آموزش و پرورش پیش دبستانی.
حسنی، محمد و احمدی، غلامعلی (1386). زمینه‎یابی اجرای ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی در مدارس ابتدایی شهر تهران. نوآوریهای آموزشی، 6 (23): 85-122.
حسنی، محمد و احمدی، حسین (1387). ارزشیابی توصیفی الگویی نو در ارزشیابی تحصیلی. تهران: مدرسه.
حسنی، محمد و کاظمی، یحیی (1382). طرح ارزشیابی توصیفی. تهران. آثار معاصر.
حیدری، جعفر (1387). بررسی مشکلات اجرای طرح ارزشیابی توصیفی از پایه اول تا چهارم در مدارس ابتدایی استان ایلام. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت معلم.
خوش‌خلق، ایرج (1384). بازنگری در روش‌های سنجش و نقش آن در اصلاحات آموزشی. اولین همایش ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی. تهران، دفتر آموزش پیش‌دبستانی و ابتدایی.
خوش‌خلق، ایرج (1386). ارزشیابی از اجرای آزمایشی طرح توصیفی بین سال‌های 1381 تا 1386. پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
خوش‎خلق، ایرج و اسلامیه، محمدمهدی (1385). تدوین و طراحی الگویی برای ارائه بازخوردهای کیفی در ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی. نوآوریهای آموزشی، 5 (18): 57-78
خوش‌خلق، ایرج؛ و شریفی، حسن‌پاشا (1386). ارزشیابی اجرای آزمایشی طرح توصیفی در برخی مناطق کشور. فصلنامه تعلیم و تربیت، 16 (5)، 159-173.
رضایی، اکبر و سیف، علی‌اکبر (1385). تأثیر ارزشیابی توصیفی بر ویژگی‌های شناختی، عاطفی و روانی- حرکتی دانش‌آموزان. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 18، 11-41.
ریوز، مارتا (1378). روش‌های ارزشیابی آموزشی؛ ترجمه اکبر میرحسینی و بهروز درّی. تهران: قدیانی.
زمانی‌فرد، فاطمه (1389). تجارب معلمان ابتدایی از اهداف طرح ارزشیابی توصیفی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان.
ساعی ارسی، ایرج و محمدزاده، شاپور (1389). بررسی نگرش مدیران، معاونان، معلمان و والدین دانش‌آموزان ابتدایی درباره طرح ارزشیابی توصیفی. فصلنامه علوم تربیتی، 110-129.
سیف، علی‌اکبر (1382). اندازه‌گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. تهران: نشر دوران.
صالحی، کیوان؛ بازرگان، عباس؛ صادقی، ناهید و شکوهی یکتا، محسن (1394). بازنمایی ادراکات و تجارب زیسته معلمان از آسیب‌های احتمالی ناشی از اجرای طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی. فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 5 (9)، 59 – 99.
عابدی، حیدرعلی (1389). کاربرد روش تحقیق پدیده‌شناسی در علوم بالینی. فصلنامه راهبرد، 54 (19)، 207-224.
فیجانی، نفیسه؛ سیفی، محمد و ناطقی، فائزه (1391). تأثیر ارزشیابی توصیفی بر پیشرفت تحصیلی و سلامت روان دانش‌آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 4 (3)، 129-146.
کاردان، علی‌محمد (1381). نوسازی و نوآوری در آموزش و پرورش، امکانات و شرایط. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 1 (1)، 12-19.
کرمعلیان، حسن؛ جعفری ‌هرندی، رضا و عبادی، میرحسین (1392). بررسی مشکلات اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی از دیدگاه معلمان و مدیران مدارس ابتدایی. رویکردهای نوین آموزشی، 2 (8)، 92-73.
گویا، زهرا (1393). ارزشیابی توصیفی: نظریه بدون عمل. سایت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی تحصیلی. (نظریه-بدون-عملwww.oerp.ir/content/ )
لطف‌آبادی، حسین؛ نوروزی، وحیده و حسینی، نرگس (1386). بررسی آموزش روش‌شناسی پژوهش در روان‌شناسی و علوم تربیتی در ایران. نوآوری‌های آموزشی. 6 (21)، 109-140.
محقق معین، محمدحسن (1385). بهبود نظام آموزشی تنها از طریق اصلاح ارزشیابی تحصیلی ممکن نیست. همایش نوآوری‌های آموزشی در دوره ابتدایی.
محمدی، سلیمان (1390). بررسی میزان اجرای برنامه ارزشیابی توصیفی در دوره ابتدایی به وسیله معلمان استان قم در سال تحصیلی 90-89. شورای تحقیقات اداره کل آموزش و پرورش استان قم.
منطقی، مرتضی (1385). بررسی چالش‌های فراروی نوآوری آموزشی. اولین همایش ملی نوآوری‌های آموزشی. تهران. صص 24-38.
موحدیان، زهرا (1391). بررسی عملکرد معلمان زن مجری برنامه ارزشیابی توصیفی (کیفی) دبستان‌های شهرستان فراشبند در تولید و به‌کارگیری ابزارهای ارزشیابی کیفی توصیفی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا تهران.
موسوی، فرانک و شریفی، حسن‌پاشا (1387). ارائه مدل مناسب برای بهبود وضعیت موجود نظام راهنمایی معلمان مدارس ابتدایی، اندیشههای تازه در علوم تربیتی، 4 (1): 109-136
مهر محمدی، محمود (1388). بازاندیشی فرآیند یاددهی و یادگیری. تهران. انتشارات مدرسه.
مهری، پریرخ و ناهید، میرحسین (1385). جایگاه کتابخانه در ارزشیابی توصیفی در استان خراسان رضوی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
میرزامحمدی، محمدحسن (1390). بررسی موانع و مشکلات اجرایی طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی استان زنجان و ارائه پیشنهاداتی برای بهبود کیفیت آن، طرح پژوهشی، سازمان اموزش و پرورش استان زنجان.
نادری، مهین (1388). بررسی چالش‌ها و چشم‌اندازهای طرح ارزشیابی توصیفی در استان چهارمحال و بختیاری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
نامور، یوسف؛ راستگو، اعظم؛ ابوالقاسمی، عباس و درخشنده، سعیدسیف (1389). بررسی و مقایسه اثربخشی اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی و ارزشیابی سنتی بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان ابتدایی، علوم تربیتی، 3 (12): 143-152.
واحدی، محمدتوفیق (1387). میزان هماهنگی و انطباق طرح با برنامه درسی و مهارت معلمان در ارزشیابی توصیفی (فرآیند-فرآورده). خرم‌آباد: انتشارات شاپور خواست.
وکیلی، نجمه و امینی، علی (1389). بررسی موانع آموزشی شکوفایی خلاقیت دانش‌آموزان دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان ابتدایی آموزش و پرورش منطقه هلیلان در استان ایلام در سال تحصیلی 89-88. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، 1 (4): 183-202
Boroko, H., & Putnam, R. (1996). Learning to teach. In D.C. Berliner & R.C. Calfee (Eds.), Handbook of educational psychology (pp. 673-708). New York: Simon & Schuster Macmillan.
Gitomer, D. H. (2009). Measurement issues and Assessment for Teaching Quality. Los
Lee, G. (2010). Holistic Assessment (HA) in Primary Schools. Report of the Primary Education Review and Implementation Committee (PERI), CPDD MOE.
Liu, X. (2010). Essentials of Science ClassroomAssessment. Los Angeles, SAGE Publications, Inc.
Nxumalo, Z. F. (2007). The role of continuousassessment in primary school. Thesis of Master of education (Doctoral dissertation). University of Zululand, Faculty of Education, Department of Foundations of Education.
Pavri, S. (2012). Effective Assessment of Students; Determining Responsiveness to Instruction. New Jersey Upper Saddle River, Pearson Education, Inc.
Shermis, M. D.  &Di Vesta, F. (2011). Classroom Assessment in Action. Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
Sindelar, N. W. (2011). Assessment-powered teaching. Corwin, a Sage Company.