تحلیل پدیدارشناسانه چالش‌های ناشی از افت استرس مولد تحصیلی در نظام ارزشیابی توصیفی ـ کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه تهران

2 استادیار دانشگاه تهران؛ عضو هیأت‌علمی دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف واکاوی تجربه‌های زیسته ‌‌آموزگاران، دانش‌آموزان و والدین در خصوص چالش‌های ناشی از کاهش افت استرس مولد تحصیلی در اجرای نامتوازن برنامه ارزشیابی توصیفی بر نظام آموزشی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان انجام گرفت. داده‌ها با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختارمند و به شیوه نمونه‌گیری هدفمند، پس از بررسی 63 نفر، به روش کُلایزی تحلیل شد. یافته‌ها در دو مقوله عمده «چالش‌هایی در حوزه فرایند یادگیری-یاددهی» و «چالش‌هایی در حوزه آینده علمی» به همراه نُه زیرمقوله دسته‌بندی شد. شواهد نشانگر کاهش شدید استرس مولد در دانش‌آموزان است که این امر، زمینه کاهش رقابت سازنده و تلاش، انگیزه پیشرفت و کاهش یادگیری‌ عمیق در دانش‌آموزان و درنهایت، افت‌ تحصیلی و کم‌سوادی را در پی داشته است. نتایج نشان داد تفکیک نشدن دو نوع استرس مفید و مضر در هدف‌گذاری برنامه ارزشیابی توصیفی، زمینه بروز و تشدید چالش‌های متعدد و متنوعی را فراهم کرده است. به نظر می‌رسد، هنگامی که هدف‌گذاری بر حذف کامل استرس دانش‌آموزان استوار شده باشد و ایشان هیچ‌گونه استرسی نداشته باشند و ملاک‌های ارزشیابی بسیار کلی باشد، حرف‌شنوی از معلم نداشته و همین امر ضمن تزلزل جایگاه آموزگاران، زمینه افزایش نافرمانی، افت عملکرد تحصیلی، توقعات نابجای دانش‌آموز و اولیا را فراهم کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Phenomenological Analysis of Challenges Resulting From Loss of Eustress in Qualitative – Descriptive Evaluation System

نویسندگان [English]

  • Shahrbanoo Hassanzadeh Polkohei 1
  • Keyvan Salehi 2
1
2
چکیده [English]

The objective of the present study is to analyze the experiences of teachers, students and parents in connection with challenges resulting from decrease of eustress in uneven implementation of descriptive evaluation program in educational system and educational performance of the students. Data was collected upon performing Semi-Structured Interview and purposeful sampling on 63 persons as research sample and was analyzed with Colaizzi's method. The results show that lack of separation between Eustress and Distress, when targeting descriptive evaluation plan, results in manifestation and severity of many and varied challenges. When the students have no stress and the evaluation criteria is very general, they may not obey their teachers and this may cause precarious position for the teachers; provide disobedience increase; loss of educational performance as well as misplaced expectations of the students and their parents. The evidence shows severe decline of productive education stress among students and this matter ends in loss of constructive competition and efforts, achievement motivation and reduction of deep learning of students, and finally; it causes educational failure and illiteracy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Challenges
  • Descriptive Evaluation System
  • Loss of eustress
  • Phenomenological Analysis
  • Qualitative Method
بازرگان، عباس (1384). ضرورت توجه به دیدگاه‌های فلسفی زیر بنایی معرفت‌شناسی در علوم انسانی برای انتخاب روش تحقیق با تأکید بر روش‌های کیفی پژوهش و ارزشیابی آموزشی. (مجموعه مقالات) علوم تربیتی: به مناسبت نکوداشت دکتر علی‌محمد کاردان (صص 38-50). تهران: انتشاراتسمت.
برومند، زهرا (1382). مدیریت رفتار سازمانی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
حافظی، فریبا؛ احدی، حسن؛ عنایتی، میر صلاح‌الدین و نجاریان، بهمن (1386). رابطه علی استرس چالش، استرس مانع پیشرفت، فرسودگی و انگیزش یادگیری با عملکرد تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی اهواز. دانش و پژوهش در روان‌شناسی، 32، 145-166.
حامدی، هاجر (1388). ارزشیابی اجرای برنامه ارزشیابی کیفی توصیفی پایه اول ابتدایی مدارس استان سمنان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
حسنی، محمد و نصرت ناهوکی، عبدالسلام (1393). مقایسه میزان عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در برنامه ارزشیابی کیفی و توصیفی و ارزشیابی سنتی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 13 (49)، 108 – 124.
حیدری، جعفر (1389). بررسی مشکلات اجرای ارزشیابی توصیفی از پایه اول تا چهارم در مدارس ابتدایی استان ایلام. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.
خوش‌خلق، ایرج و پاشا شریفی، حسن (1386). ارزشیابی اجرای آزمایشی ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی برخی از مناطق آموزشی کشور. فصلنامه تعلیم و تربیت، 16 (5)، 159-173.
ربانی، هادی (1389). بررسی تأثیر ارزشیابی کیفی بر یادگیری درسی املای فارسی دانش‌آموزان پایه اول ابتدایی شهر قم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مرکز.
رضایی، علی‌اکبر و سیف، علی‌اکبر (1385). تأثیر ارزشیابی توصیفی بر ویژگی‌های شناختی، عاطفی و روانی – حرکتی دانش‌آموزان. نوآوری‌های آموزشی،  5(18)، 11-40.
رضوی، سید عباس (1384). ارزشیابی توصیفی. ماهنامه رشد تکنولوژی آموزشی، 165-167.
زارعی، اقبال (1388). تأثیر ارزشیابی توصیفی بر خلاقیت و مشارکت یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر و پسر پایه سوم دبستان در شهر بندر‌عباس. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، 5 (2)، 79-92.
زاهد بابلان، عادل؛ فرج‌الهی، مهران و همرنگ، محمد (1391). عوامل مؤثر در کاربرد ارزشیابی توصیفی از دیدگاه معلمان ابتدایی. فناوری آموزش (فناوری و آموزش)، 7 (1)، 45 – 54.
زمانی‌فرد، کاظم؛ کشتی‌آرای، نرگس؛ میرشاه جعفری، سید ابراهیم (1389). تجارب معلمان ابتدایی از اهداف طرح ارزشیابی توصیفی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، دانش و پژوهش در علوم تربیتی برنامه‌ریزی درسی، 7 (5)، 39-52.
سبحانی‌فرد، طاهره (1384). گزارش اجرای دومین سال طرح ارزشیابی توصیفی. تهران: معاونت آموزش عمومی.
شکری، امید؛ کدیور، پروین؛ نقش، زهرا و دانشورپور، زهره (1385). عوامل ایجادکننده استرس تحصیلی و واکنش‌ها نسبت به آن عوامل در دانشجویان دختر و پسر. تازه‌های علوم ‌شناختی،8 (4)، 40 – 48.
شهبازی، رحمت اله (1381). سیر تحول آیین‌نامه امتحانات از سال 1302 تا 1381 در نظام آموزش و پرورش ایران دوره عمومی. دفتر ارزشیابی تحصیلی وزارت آموزش و پرورش.
شیرمحمدی، جواد (1388). بررسی مقایسه‌ای تأثیر شیوه ارزشیابی توصیفی و کمی بر کیفیت زندگی مدرسه اضطراب امتحان و خلاقیت دانش‌آموزان پایه سوم دبستان شهر مشهد در سال تحصیلی (88-1387). پایان‌نامهکارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
صالحی، زهرا (1389). بررسی اثر‌بخشی ارزشیابی توصیفی بر پیشرفت و عزت‌نفس دانش‌آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی منطقه 9 شهر تهران در سال تحصیلی 89-88. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
صالحی، کیوان؛ بازرگان، عباس؛ صادقی، ناهید و شکوهی یکتا، محسن (1394). بازنمایی ادراکات و تجارب زیسته معلمان از آسیب‌های احتمالی ناشی از اجرای برنامه ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی. فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 5 (9)، 59-99.
صفاری، محسن؛ فضل‌الله، غفرانی‌پور و محمودی، محمد (1394). فشار عصبی، مقابله و عوامل تأثیرگذار بر آنها در نمونه‌ای از نوجوانان پسر. نشریه پایش، 14 (3)، 315-322.
طلایی زواره، سید حسین (1389). مدریت استرس در مدرسه؛ مدیریت استرس در مدرسه؛ توجه به کدام یک از عوامل استرس زا عملکرد مدرسه‌مان را بهبود می‌بخشند؟ رشد مدیریت مدرسه، 72، 23 – 24.
فتح‌آبادی، جلیل (1389). بررسی تأثیر ارزشیابی توصیفی- کیفی در تحقق هدف‌های شناختی، عاطفی و روانی حرکتی دوره ابتدایی در استان مرکزی. شورای تحقیقات آموزشی سازمان آموزش و پرورش استان مرکزی.
قاضی میرسعید، سید جواد؛ کوئیک، سمیه؛ جعفرقلی، زینب و درگاهی، حسین (1393). ارزیابی عوامل استرس‌زا در میان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران از طریق بررسی واحد تغییر زندگی (LCU). مجله بهداشت و توسعه، 4(3)، 235 – 246.
قبادی‌ چهارراه‌ گشین، کاووس؛ فانی، حجت‌اله و فلاحی، ویدا (1393). تأثیر ارزشیابی توصیفی بر مهارت‌های خواندن و نوشتن دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی برنامه‌ریزی درسی)، 11 (13)، 115-128.
کارشکی، حسین؛ مؤمنی مهمویی، حسین و قریشی، بهجت (1393). مقایسه انگیزش تحصیلی و کیفیت زندگی دانش‌آموزان پسر مشمول ارزشیابی تحصیلی با ارزشیابی سنتی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 13 (4)، 104-114.
کشتی‌آرای، نرگس؛ کریمی علویجه، اکرم و فروغی ابری، احمدعلی (1392). شناسایی موانع و چالش‌های اجرای طرح ارزشیابی توصیفی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی- برنامه‌ریزی درسی)، 10 (12)، 53-68.
مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش (1387). بازیابی شده از http://www.sce.ir
محمودپور، احمد (1386). بازسازی معنایی پیامدهای نوسازی در منطقه اورامان کردستان ایران. رساله دکتری جامعه‌شناسی، بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی دانشگاه تهران.
محمودپور، احمد و بهمنی، مریم (1389). زنان، پاساژ و مصرف نشانه‌ها. مطالعات راهبردی زنان، 47، 41-72.
گال، مردیت؛ بورک، والتر و گال، جویس (2014). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی جلد اول؛ ترجمه احمدرضا نصر و همکاران. تهران: سمت.
مورهد، گرگوری و گریفین، ریکی (2004). رفتار سازمانی؛ ترجمه سید مهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده (1383). تهران: مروارید.
موسوی، سیده ماهرخ و مقامی، حمیدرضا (1391). مقایسه اثر‌بخشی دو شیوه جدید و قدیم ارزشیابی تحصیلی بر نگرش به خلاقیت و پیشرفت درسی دانش‌آموزان دوره ابتدایی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2، 125-146.
نادری، مهین (1388). بررسی چالش‌ها و چشم‌اندازهای طرح ارزشیابی توصیفی از دیدگاه مدیران، معلمان و کارشناسان مجری در مدارس ابتدایی استان چهارمحال و بختیاری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
ناطقی، فائزه؛ سیفی، محمد و فیجانی، نفیسه (1391). تأثیر ارزشیابی توصیفی بر پیشرفت و سلامت روان پسر پایه چهارم. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3 (4)، 129-149.
نامور، یوسف؛ راستگو، اعظم؛ ابوالقاسمی، عباس و سیف درخشنده، سعید (1389). بررسی و مقایسه اثربخشی اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی و ارزشیابی سنتی بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان ابتدایی، علوم تربیتی، 3 (12)، 143-152.
Abouserie, R. (1994). Sources and levels of stress in relation to locus of control and self esteem in university students. Educational Psychology, 14 (3), 323-330.
Banks, J.; Marmot, M.; Oldfield, Z. & Smith, J.P. (2006). Disease and Disadvantage in the United States and In England. Journal of American Medical Association JAMA, 295 (17), 2037-2045.
Baum, A. & Posluszny, D. M. (1999). Healthy Psychology: Mapping Biobehavioral Contributions to Health and Illness.
Cavanaugh, M. A.; Bowell, W. R.; Roehling, M. V. & Boudreau, J. W. (2000). An Empirical Examination Of sel - Reported Work Stress among V.S. Managers. Journal of Applied Psychology, 85, 65-74.
Cohen, S. & Williamson, G. M. (1991). Stress and Infectious Disease in Humans. Psychological Bulletin, 109, 5-24.
Colman, P. (1998). Parent Student and Teacher Collaboration: The Power of Three. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Chun-Tung, L.; Jianhong, C. & Tim, M. H. L. (2016). Eustress or distress: an empirical study of perceived stress in everyday college life. Proceeding UbiComp '16 Proceedings of the 2016 ACM International Joint Conference on Pervasive and Ubiquitous Computing: Adjunct, Heidelberg, Germany. 1209-1217.
Compas, B. E.; Connor-Smith, J. K.; Saltzman, H.; Thomsen, A. H. & Wadsworth, M. E. (2001). Coping With Stress during Childhood and Adolescence: Problems, Progress, and Potential in Theory and Research. Psychological Bulletin, 127, 87-127.
Connor, P. J. (2008). Don’t Stress Out Your Immune System – Just Relax. Brain, Behavior, And Immunity, 22, 1128–1129.
Datnow, A. & Stringfield, S. (2000).Working Together for Reliable School Reform. Journal of Education for Students Placed at Risk, 5 (1-2), 183-204.
Epstein, J.; Sanders, M.; Simon, B.; Salinas, K.; Janson, N. & Van Viirhis, F. (2002). School, Family and Community Pertherships: Your Handbook for Action (2). Thousand Oaks, CA: Crown Press.
Erin Largo-Wight, P. (2011). Reserved Improving Health by Reducing Stress, Journal of Health Education Teaching, 2 (1), 8-11.
Gabriel, A. S.; Diefendorff, J. M. & Erickson, R. J. (2011). The Rrlations of Daily Task Accomplishment Satisfaction With changes in Affect: a Multilevel Study in Urses. Journal of Applid Psychology, 96, 1095-1104.
Gadzella, B. M. & Baloglu. M. (2001). Confirmatory Factor Analysis and Internal Consistency of Student. Life Stress Inventory. Journal of Instructional Psychology, 28, 48-94.
Gardner, S. (2010). Stress among Prospective Teachers: A Review of the Literature. Australian Journal of Teacher Education, 35 (8), 18-28.
Ganster, D. C. & Rosen, C. C. (2013). Work Stress An Employee Health: A Multidisciplinary Review. Journal of Management, 39, 1085-1122.
Govaertss, Gregoire (2004). Stressful Academic Situations: Study on Appraisal Variables in Adolescence Revue Europeannede Psychology Appliqué, 54, 261-271.
Mills, Harry; Reiss, Natalie & Dombeck, Mark (2008). Types of Stressors (Eustress Vs. Didtress). https://www.mentalhelp.net/articles/types-of-stressors-eustress-vs-distress
Heealy, C. M. & Makay, M. F. (2000). Nursing Stress: The Effects of Coping Strategies and Gob Satisfaction in a Sample of Australian Nurses. J Ddv Nurse.  31 (3), 68-8.
Hillhouse, J. & Adler, C. M. (1997). Investigating Stress Effect Patterns in Hospital Staff Nurses: Results of a Cluster Analysis. Soc Sci Med. 45 (12), 1781-1788.
Hufman, K. (2006). Living Psychology. John Wiley& Sons.INC
Insel, P. & Roth, W. (2010). Core Concepts in Health, 11th Edition Brief. New York, NY: Mcgraw Hill
Kozusznik, Malgorzata; Peiró, José María; Lloret, Susana & Rodriguez, Isabel (2015). Hierarchy of eustress and distress: Rasch calibration of the Valencia Eustress-Distress Appraisal Scale. Central European Journal of Management, 2 (1, 2).
Krueger, P. M. & Chang, V. W. (2008). Being Poor and Coping With Stress: Health Behaviors and the Risk of Death. American Journal of Public Health, 98 (5), 889-896
Largo-Wight, E. (2011). Cultivating Healthy Places and Communities: Evidenced-Based Nature Contact Recommendations. International Journal of Environmental Health Research, 21 (1), 41-61.
Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1987). Transactional Theory and Research on Emotion and Coping. European Journal of Personality, 1, 141- 169.
Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. Springer, New York: Springer.
Malgorzata, W. K.; Susana, L.; Isabel, R. & José, M. P. (2015).Hierarchy Of Eustress and Distress: Rasch Calibration of the VDAS. Central European Journal of Management, 2, 67-79. From DOI: 10.5817/CEJM2015-1-2-5.
Meier, L. L.; Gross, S.; Spector, P. E. & Semmer, N. K. (2013). Relationship and task conflict at work: Interactive short-term effects on angry mood and somatic complaints. Journal of Occupational Health Psychology, 18, 144–156.
Misra. R& Castillo, L. (2004). Academic Stress among College Students: Comparison of American and International Students. International Journal of Stress Management 11, 132-148.
Nieto, M.l. & Macmillan, P. (2007). An Introduction to Human Resource Management: An Integrated Approach.1thed. New York: Palgrave Macmillan.
Oman, D.; Shapiro, S. L.; Thoresen, C. E.; Plante, T. G. & Flinders, T. (2008). Meditation Lowers Stress and Supports Forgiveness among College Students: A Randomized Controlled Trial. Journal of American College Health, 56 (5), 569-578.
Podsakoff, N. p.; Lepine, J. A. & Lepine, M. A. (2007). Differentail Challenge Stressor – Hindrance Stressor Relationships With Job A Hituers, Turnover Intentions, Turnover, And Withdrawal Behavior: Ameta – Analysis. Journal of Applide Psychology, 92 (2),438-444.
Schepis, T. S.; Mcfetridge, A.; Chaplin, T. M.; Sinha, R. & Krishnan-Sarin, S. (2011). A Pilot Examination of Stress-Related Changes in Impulsivity and Risk Taking as Related To Smoking Status and Cessation Outcome in Adolescents. Nicotine and Tobacco Research, [Epub Ahead Of Print] Feb 28: Doi 10.1093/Ntr/Ntr022.
Schwarzer, R. & Knool, N. (2003). Positive Coping: Meaning Demands and Searching For Meaning. Ins. J. Lopez& G. R. Snyder (Eds.), Handbook of Positive Psychological assessment. A Handbook of Models and Measures. PP. 394-409.
Selye, H. (1978). The Stress of Life. 2thed. New York: Mc Graw Hill.
Thoits, P. A. (2010). Stress and Health: Major Findings and Policy Implications. Journal of Health and Social Behavior, 51 (S), 41-52.
Weick, K. (1979). The Social Psychology of Organizing. Reading Mass; Addison Wesley.
West, R. & Crighton, J. (1999). Examination Reform in Central and Eastern Europe. Issues and Trends Assessment in Education, 2, 45-58. WWW.Migna.ir/cdchmqnz.23nxidfH2-htmi.