طراحی الگوی شایستگی معلمان شیمی دوره متوسطه دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شیمی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران و مربی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 استادیار گروه شیمی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

3 دانشیار دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

4 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

10.22034/emes.2019.37154

چکیده

 هدف از اجرای این پژوهش، طراحی الگوی شایستگی معلمان شیمی بود و با روش آمیخته انجام گرفت. بخش کیفی با اجرای دیکوم، شایستگی‌های معلمان شیمی، مشخص و با مصاحبه و نشست تخصصی، ابعاد و مؤلفه‌های آن تعیین شد. جامعه آماری، خبرگان آموزش شیمی به تعداد ده نفر بود که با روش نمونه‌گیری هدفمند برای دیکوم انتخاب شدند. با مصاحبه و نشست تخصصی، ابعاد شایستگی، تعیین و سپس الگوی شایستگی طراحی و برای تأیید آن، پرسشنامه تدوین شد. روایی آن با نظرات متخصصان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 918/0 به دست آمد. جامعه آماری بخش کمی، 186 معلم شیمی در استان زنجان بود که با روش تصادفی و جدول مورگان، 144 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. با گرد‌آوری پرسشنامه و تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار LISREL، با آزمون تحلیل عاملی تأییدی، روایی سازه تأیید شد. مدل از برازش مطلوبی برخوردار بود و رابطه معنی‌داری میان متغیرهای آشکار و سازه‌های پنهان (ابعاد) به دست آمد. نتایج پژوهش نشان داد: شایستگی معلمان شیمی در حوزه دانش و مهارت شامل شش بُعد مدیریتی، فناوری - پژوهش، دانش موضوعی، فرهنگی، تدریس حرفه‌ای و دانش تربیتی و در حوزه نگرش و صفات رفتاری، شامل سه بُعد فردی، رفتاری- اجتماعی و حرفه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Competency Model for Grade 2 High School Chemistry Teachers

نویسندگان [English]

  • Esmail Olla 1
  • Nematolah Arshadi 2
  • Nematolah Mosapour 3
  • Gholam Reza Yadegarzadeh 4
چکیده [English]

The purpose of the research has been to design a competency model for chemistry teachers. It was conducted using a mixed method. In the qualitative section, via Dacum, chemistry teachers’ competencies were identified and  its dimensions and components were also determined. The statistical population included experts in teaching chemistry through the interview and the specialized meeting. Ten experts were selected by purposeful Sampling for Dacum. Firstly, the dimensions of the competency were determined through the interview and the specialized meeting and then the competency was designed; a questionnaire was also designed to confirm it. Its validity was assessed using the comments of specialists and its reliability was obtained through Cronbach's alpha of 0.918. In the quantitative section, the statistical population included 186 chemistry teachers in Zanjan province. Applying the random method and according to Morgan table, 144 people were selected. After collecting the questionnaires, the data were analyzed using LISREL software; the validity of the construct was confirmed by CFA, and the Competency model was approved. The model had an acceptable fit for purpose. A significant relationship was found between obvious variables and hidden structures (dimensions). The research results showed that the competency of the chemistry teachers in the areas of knowledge and skills includes six dimensions of management, technology/research, subject knowledge, culture, professional teaching and educational knowledge, and in the areas of the attitude and behavioral characteristics, it includes three dimensions: individual, behavioral, and professional.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Competency Model
  • Chemistry Teacher
  • Dacum
  • Professional Qualifications
  • Job Analysis
اثرزاده، رضا و شفیعی، احمدعلی (1393). الگوی شایستگی آموزشی هیئت علمی و نقش آن در بهبود کیفیت دانشگاه. اولین کنفرانس ملی ارزیابی کیفیت در نظام‌های دانشگاهی، تهران، دانشگاه صنعتی شریف.
اساسنامه دانشگاه فرهنگیان (1390). وزارت آموزش‌وپرورش. شورای انقلاب فرهنگی.
اسدی‌فرد، رویا (1387). مدل شایستگی مدیران دولتی ایران (بر اساس صحیفه حضرت امام (ره)): رویکرد استراتژی تئوری داده‌بنیاد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
 افضل‌آبادی، محمدحسین؛ زارع، حبیب؛ افضل‌آبادی، محمدرضا و آقاباقری، فهمیه (1389). نیازسنجی موفق آموزشی با استفاده از مدل شایستگی‌های سازمانی. دومین کنفرانس بین‌المللی مدیران آموزش، تهران.
اولی، اسماعیل؛ ارشدی، نعمت‌الله؛ موسی‌پور، نعمت‌الله و یادگارزاده، غلامرضا (1397). شناسایی و اولویت‌بندی وظایف و تکالیف معلمان شیمی دوره متوسطه با روش دیکوم. فصلنامه تعلیم و تربیت، 34 (3)، 33-54.
بازرگان هرندی، عباس (1387). روش تحقیق آمیخته: رویکرد برتر برای مطالعات مدیریت. فصلنامه دانش مدیریت، 21 (81)، 19-36.
بنیادی نائینی، علی و تشکر، محمود (1391). طراحى الگوی شایستگی‌های مدیران و فرماندهان ناجا از دیدگاه امام خمینى (ره) و مقام معظم رهبرى (مدظله‌العالی). فصلنامه نظارت و بازرسی، 6 (19)، 7-30.
پناهی، سید معصومه؛ پورکریمی، جواد و رمضان، مجید (1397). ارائه الگوی شایستگی حرفه‌ای مدیران پژوهشی در سازمان‌های پژوهش-محور. پژوهش‌های مدیریت انسانی، 8 (1)، 23-46.
جعفری، هدایت (1393). طراحیوروان‌سنجیابزارسنجششایستگیحرفه‌ایاعضای هیئتعلمیرشته پرستاری. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
جلالی، رستم (1390). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 1 (4)، 310- 320.
حبیب‌پور گتابی، کرم و صفری شالی، رضا (1388). راهنمای جامع کاربرد SPSSدر تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده‌های کمی). تهران: انتشارات متفکران.
دادجوی توکلی، عطیه (1390). شناساییواعتبارسنجیشایستگی‌هایحرفه‌ایمعلماناثربخشابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی.
دانش‌پژوه، زهرا و فرزاد، ولی‌الله (1385). ارزشیابی مهارت‌های معلمان دوره ابتدایی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 5 (18)، 135-170.
دیانتی، محمد و عرفانی، مریم (1388). شایستگی، مفاهیم و کاربرد. ماهنامه تدبیر، 206، 11-23.
رنجبر، منصور (1392). طراحیالگویشایستگی‌هایمدیرانبخشسلامت. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
زاهدی، شمس‌السادات و شیخ، ابراهیم (1389). الگوی قابلیت راهبردی مدیران میانی دولتی. مطالعات مدیریت راهبردی، 1، 95-139.
 سالاری، ضیاءالدین (1391). ضرورت بهره‌گیری از آموزش مبتنی بر شایستگی در نداجا جهت توانمندسازی نیروی انسانی. اولین همایش ملی توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران. دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار.
سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش (1390). وزارت آموزش‌وپرورش. شورای انقلاب فرهنگی.
سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش‌وپرورش کشور ابلاغی مقام معظم رهبری به سران سه قوه، 1392.
شصتی، سمانه (1389). آموزش مبتنی بر شایستگی. مجله راهبردهای آموزش، 3 (2)، 77-80.
شعبانی، زهرا (1383). بررسی برنامه تربیت معلم ایران و چند کشور جهان. فصلنامه تعلیم و تربیت، 79، 121- 160.
طالبی، بهنام؛ مرادی، سمانه؛ پاکدل بناب، مهدی و زمستانی، قادر (1389). تعیین میزان صلاحیت‌ها و شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان. اولین همایش ملی آموزش در ایران 1404، تهران، پژوهشکده سیاست‌گذاری علم، فناوری و صنعت.
صانعی، مهدی (1390). نیازسنجی آموزش عملکرد محور مبتنی بر معیارهای شایستگی و عملکرد فراشغلی. فصلنامه مدیریت بر آموزش انتظامی، 4 (3)، 119-143.
فتحی واجارگاه، کوروش (1391). راهنمای تجزیه‌وتحلیلDACUM . تهران: سیمای دانش تهران.
فرجی، محسن و لطیفی، میثم (1391). شایستگی‌های مدیران در دهه عدالت و پیشرفت، مقدمه چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت سرمایه انسانی، 1 (1)، 39-60.
فیض، مهدی (1389). شناسایی شایستگی‌های حرفه‌ای مطلوب دانش‌آموختگان دانشکده‌های مهندسی ایران. رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
مجلس شورای اسلامی. قانون خدمات کشوری، مصوب سال 1386
عابدی، احمد؛ عریضی، حمیدرضا و سبحانی‌نژاد، مهدی (1384). بررسی میزان آشنایی معلمان دوره ابتدایی شهر اصفهان با نظریه‌های یادگیری و نحوه به‌کارگیری آن در تدریس. ماهنامه دانشور رفتار، 15، 63-74.
عابدیان اول، اکرم (1390). طراحیمدلشایستگیمدیرانگروه‌هایآموزشیدانشگاه فردوسیمشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
عاشقی، حسن؛ قهرمانی، محمد و قورچیان، نادرقلی (1396). شناسایی و تبیین ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های توسعه شایستگی مدیران صنعت بانکداری. فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، 4 (14)، 57-76.
عبدالهی، مژگان (1392). طراحی الگوی آموزش مبتنی بر شایستگی برای مدیران آموزش سازمان‌ها (مورد مدیران آموزش صنعت ایدرو). رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
عبداللهی، فردین؛ شریعتمداری، علی و نادری، عزت‌الله (1389). بررسی میزان آگاهی معلمان دوره ابتدایی از اصول تعلیم و تربیت به‌منظور ارائه الگوی مطلوب جهت ارتقای سطح آگاهی آنان. فصلنامه علوم تربیتی، 9، 89- 108.
عریضی، حمیدرضا؛ خشوعی، مهدیه‌السادات و نوری، ابوالقاسم (1391). کاربرد کانون ارزیابی و تحلیل شغل در تعیین شایستگی‌های مدیریتی. روان‌شناسی معاصر، 7 (1)، 85-98.
عزیزی‌نژاد، بهاره (1396). نیازسنجی آموزشی در سه حیطه نگرش، دانش و مهارت در بین پرستاران مبتنی بر دیکوم. مجله پزشکی ارومیه، 28 (6)، 435-445.
کرمی، مرتضی (1389). آموزش مدیران با الگوی شایستگی، (ترجمه). ماهنامه تدبیر، 18 (179)، 27 – 49.
کرمی، مرتضی؛ صالحی‌عمران، ابراهیم و خشنودی‌فر، هاجر (1391). نیازسنجی آموزشی مدیران شرکت برق منطقه‌ای مازندران مبتنی بر الگوی شایستگی. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 163- 188.
کریمی، عبدالعظیم (1384). بررسی نتایج مطالعه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن پرلز 2001، فصلنامه تعلیم و تربیت، 21 (81)، 39- 88.
مبینی دهکردی، علی (1390). معرفی طرح‌ها و مدل‌ها در روش تحقیق آمیخته. فصلنامه راهبرد، 20 (60)، 217-234.
 محمدی، مهدی و دهداری‌راد، طاهره (1389). ارزیابی میزان شایستگی-محوری برنامه درسی دوره کاردانی مکانیک خودرو. مطالعات برنامه درسی ایران، 5 (19)، 43- 64.
مطلبی اصل، صمد (1386). مدیریت شایستگی. ماهنامه تدبیر، شماره 187، آذر 1386. ص 19- 23.
مؤمنی مهموئی، حسین؛ شریعتمداری، علی و نادری، عزت‌الله (1387). برنامه درسی مبتنی بر شایستگی در آموزش عالی. پژوهشنامه تربیتی، 17، 129-156.
مؤمنی مهموئی، حسین؛ کاظم‌پور، اسماعیل و تفرشی، محمد (1390). برنامه‌ریزی درسی مبتنی بر شایستگی: راهبردی مطلوب برای توسعه شایستگی‌های اساسی. راهبردهای آموزش، 4 (3)، 143- 149.
مؤمنی مهموئی، حسین و شریعتمداری، علی (1388). طراحی الگوی برنامه درسی مبتنی بر شایستگی برای مقطع کارشناسی رشته آموزش ابتدایی. دوفصلنامهمدیریتوبرنامه‌ریزیدرنظام‌هایآموزشی، 1 (2)، 128-149.
میرمجیدی، محمدحسین (1390). طراحی مدل آموزش مبتنی بر شایستگی‌های کارآفرینانه در سازمان، مورد مطالعه: شرکت ساپکو. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
نادری، اعظم؛ بقایی، رحیم؛ محمدپور، یوسف؛ علیرمایی، نسرین و قربانزاده، کبری (1391). مقایسه تأثیر دو روش آموزشی مبتنی بر شایستگی و آموزش سنتی در یادگیری فعال مهارت‌های شناختی و بالینی دانشجویان پرستاری کارورز بخشICU . مجله آموزش در علوم پزشکی، 12 (9)، 698-708.
یادگارزاده، غلامرضا (1392). طراحی و اعتبار سنجی شایستگی‌های شغلی متخصصان برنامه درسی آموزش عالی و ارزشیابی برنامه درسی دوره دکتری آن. دانشگاه شهید بهشتی.
Byham, W. & Moyer, R. (2002). Using competencies to build a successful organization. Canada: DDI.
Hasanah, H. & Malik Muh, N. (2015). Competency mapping based work area electrical industry Classification for vocational education and training. Proceedings of the the 3rd UPI International Conference on Technical and Vocational Education and Training (TVET), 87-90.
Johnson, J. (2010). What GIS technicians do: A synthesis of DACUM job analyses. URISA Journal, 22 (2), 31-40.
Kravetz, D. J. (1997). What is a job competency? Building a job competency database. Retrieved October, 2001, from http://www.kravetz.com/art2/art2p2.html.
Lerman, Robert I. (2008). Building a Wider Skills Net for Workers. Issues in Science and Technology, 24 (4), 65 – 72.
Mears, Laine; Omar, Mohammed & Kurfess, Thomas R. (2009). Automotive engineering curriculum development: case study for Clemson University. Journal of Intelligent Manufacturing, 22 (5), 693 – 708.
Moreno, J. M. (2007). Do the initial and the continuous Teachers professional development sufficiently prepare teachers to understand and cope with the complexities of today and tomorrows education? Journal of Educational Change, 8 (2), 169-173.
National Park Service. Essential competencies. New York: Division of Training. 2004.
Nijveldt, M.; Mikie, B.; Nico, V. & Theo, W. (2005). Assessing the interpersonal Competencey of beginning teacher: The quality of the judgment process. International Journal of Education Research, 43 (1-2), 89-102.
Norton, R. E. (2004). The DACUM curriculum development process. Proceedings of the14th IVETA International, TVET Conference, Vienna, Austria, August 25-27, 1-9.
     From http://www.ivetavienna2004.info.
Norton, R. E. (1997). DACUM Handbook. 2nd ed., Columbus, OH: Center on Educationand Training for Employment, the Ohio State University, 10-11.
Olson, J. & Bolton, P. A. (2002). Competencies. In: Editors. Management Benchmark Study. Available from: www.au.af.mil/au/awc/awcgate/doe/benchmark/ch07.pdf.
Robotham, D. & Jubb, R. (1995). Competencies: Measuring the immeasurable. Management Development Review, 9 (5), 8-25.
Rothwell, W. & Kazanas, H. C. (1999) Building in-house leadership and management development programs: Their creation, management, and continuous improvement. Greenwood Publishing Group.
Sanchez, J. & Levine, E. (2009). What is (or should be) the difference between competency modeling and traditional job analysis? Human Resource Management Review, 19, 53–63.
Ston, B. & Coppernoll, S. (2004). You, extension and success: A competency-based professional development system. Journal of Extension, 42 (2), 1-5.
Syahrul, H. & Mangesa, R. T. (2015). Development of Dacum as Identification Technique on Job Competence Based-Curriculum in High Vocational Education. IOSR Journal of Research and Method in Education (IOSR-JRME), 5 (2) (Mar-Apr. 2015), 44-48.
Thornton, G. C. I. & Rupp, D. E. (2006). Assessment Centers in Human Resource Management: Strategies for Prediction, Diagnosis and Development. London: Lawrence Erlbaum Associates. 77-87.
UNIDO.org [homepage on the Internet]. New York: c2002 [update 2010 Jul 1]. Available from: http://www.unido.org.