شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت ‌علمی با تأکید بر نقش گروه‌های آموزشی: رویکردی آمیخته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزش عالی، گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 استادیار سازمان سنجش آموزش کشور، تهران، ایران

10.22034/emes.2020.39886

چکیده

هدف از اجرای این پژوهش، شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر توسعه ‌حرفه‌ای اعضای هیئت‌ علمی با تأکید بر نقش گروه‌های آموزشی بود. روش پژوهش آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی مقاله‌های مرتبط با توسعه‌ حرفه‌ای اعضای هیئت ‌علمی بود که از بین آنها 42 مقاله به‌عنوان نمونه انتخاب شد؛ ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کیفی چک‌لیست بود. در بخش کمی، جامعه آماری مدیران گروه‌های آموزشی و اعضای هیئت‌ علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان (667=N) و نمونه با روش انتساب ‌متناسب به حجم 244 نفر بود. در بخش کیفی، 14 مؤلفه مؤثر بر توسعه‌ حرفه‌ای اعضای هیئت ‌علمی شناسایی شد که اهمیت آنها از نظر اعضای گروه نمونه در بخش کمی مورد تأیید قرار گرفت. این مؤلفه‎ها در دو طبقه عوامل مدیریتی‌ حمایتی و فرایندی دسته‌بندی شدند. رتبه‌بندی مؤلفه‌ها با آزمون فریدمن (آماره فریدمن = 58/115 و 05/0p ) نشان داد که مشارکت اعضای هیئت ‌علمی در تصمیم‌گیری، حمایت مدیریت و مهارت‌های پژوهشی بالاترین رتبه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند؛ با توجه به نتایج پژوهش به نظر می‌رسد توجه به مؤلفه‌های شناسایی ‌شده به‌عنوان پیش‌نیاز برنامه‌های توسعه ‌حرفه‌ای اعضای هیئت ‌علمی به صورت یک مجموعه در هم‌تنیده، زمینه لازم برای توسعه آنان در گروه‌های آموزشی را فراهم ‌آورد؛ که این سرآغازی برای تغییر و تحول نظام آموزش عالی‌ خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Educational Departments in Professional Development of Academic Members of Universities and Higher Education Institutions: A Mixed Approach

نویسندگان [English]

  • Haneyeh Esmaeilei mahanei 1
  • Javad Porkaremei 2
  • Seyed Mohammad Mirkamalei 3
  • Ehsan Jamalei 4
1
2
3
4
چکیده [English]

The purpose of this research was to identify and explain the factors affecting the professional development of faculty members with emphasis on the role of educational departments. The research method is mixed (qualitative-quantitative) research. The statistical population in the qualitative section is the articles related to the professional development of faculty members out of which 42 articles were selected as sample; the data collection tool is the checklist in the qualitative section. In the quantitative part of the statistical population, the heads of educational departments and faculty members of Shahid Bahonar University of Kerman (N = 667) and the sample was proportional to the number of 244 persons. In the qualitative section, 14 factors influencing the professional development of faculty members were identified, whose importance was acknowledged by faculty members and heads of departments in the quantitative section. These components were categorized into two categories of supportive and process management factors. Component ratings with Friedman test (Friedman statistic = 11.58 and p <0.05) showed that faculty members' participation in decision making, management support and research skills were highest. Based on the results obtained, it seems that attention to the components identified as a prerequisite for faculty development programs as a cohesive set provides the necessary context for their development in educational departments, which is the beginning of change in higher education system, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Professional development
  • Excellence
  • Faculty members
  • Departments
  • Higher education
آدابی، حسن؛ و یکتایار، مظفر (1394). ارتباط جو سازمانی و اعتماد سازمانی با میزان مشارکت کارکنان در تصمیم‌گیری. پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، 4(1)، 81 -91.
اجتهادی، مصطفی؛ قورچیان، نادرقلی؛ جعفری، پریوش؛ و شفیع‌زاده، حمید (1390). شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های بهسازی هیئت علمی به منظور ارائه یک مدل مفهومی. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 17(4)، 21 – 26.
احمدآبادی، آرزو؛ و بذرافشان مقدم، مجتبی (1394). بررسی نقش توسعه اعضای هیئت علمی در مسیر رسیدن به توسعه پایدار. دومین همایش بین‌المللی مدیریت و فرهنگ توسعه، مؤسسه سفیران فرهنگی مبین: تهران.
اشراقی، رویا (1397). مؤلفه‌های تأثیرگذار بر توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی استان ایلام). مدیریت کشاورزی و توسعه، 7(4)، 499- 508.
بختیاری، حسن (1397). بررسی وضعیت و نیازهای توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی. پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 11(42)، 103-130.
پورکریمی، جواد (1389). الگوی توسعه‌ی حرفه‌ای اعضای هیئت علمی سازمان‌های پژوهشی (مورد: جهاد دانشگاهی). فصلنامه‌ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، 2(2)، 141-155.
ثابت، عباس؛ یدالهی خالص، حسین؛ رازقی، سعید؛ و شاکری‌زاده شیرازی، حسین (1396). عوامل سازمانی و روان‌شناختی مؤثر بر توسعه و بهسازی عملکرد شغلی اعضای هیئت علمی. راهبردهای مدیریت در نظام سلامت، 2(3)، 163- 172.
حجازی، یوسف؛ و رستمی، فرحناز (1388). بررسی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی کشاورزی (مطالعه موردی: دانشکده‌های کشاورزی تهران). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی، 2(3)، 347-358.
حجازی، یوسف؛ نساج‌های صرافی، محمدعلی؛ و آهنگری، اسماعیل (1396). بررسی عامل‌های مؤثر بر توسعه صلاحیت‌های حرفه‌ای آموزشگران ترویجی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری. فصلنامه مدیریت آموزش کشاورزی، 56، 40-67.
رحیمی، ابراهیم؛ دهقانی، علی؛ و بهارلو، رسول (1392). دیدگاه اعضای هیئت علمی در مورد راهکارهای مؤثر بر توانمندسازی ایشان و تدوین پرسشنامه‌ای ساختارمند. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 13(1)، 29-38.
رضائیان، علی؛ خندان، علی‌اصغر؛ گنجعلی، اسدالله؛ و مریدیان، حسن (1393). بالندگی اعضای هیئت علمی در دانشگاه‌ها؛ مورد مطالعه: اعضای هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع). فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 4(4)، 491-514.
زاهدی، سکینه؛ و بازگان، عباس (1392 الف). نظر اعضای هیئت علمی درباره نیازهای توسعه حرفه‌ای آنان و شیوه‌های برآوردن نیازها. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 69، 67-89.
زاهدی، سکینه؛ و بازگان، عباس (1392 ب). نگاهی به مفهوم توسعه حرفه‌ای هیئت علمی و تجربه‌های موفق در برنامه‌ریزی و اجرای آن. نامه آموزش عالی، 6(21)، 26-7.
زجاجی، ندا؛ خنیفر، حسین؛ آقاحسینی، تقی؛ و یزدانی، حمیدرضا (1396). طراحی چارچوب توسعه حرفه‌ای مدرسان تربیت معلم در پردیس‌های دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان. فصلنامه علمی پژوهشی تدریس پژوهی، 5(4)، 143-164.
سعادت‌طلب، آیت؛ فتحی واجارگاه، کوروش؛ فراستخواه، مقصود؛ و خراسانی، اباصلت (1393). بررسی موانع آموزش و بهسازی اعضای هیئت علمی در دانشگاه‌های دولتی شهر تهران (مطالعه کیفی). فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 4(6)، 29-56.
شریف‌زاده، محمدشریف؛ و عبدالله‌زاده، غلامحسین (1395). ملزومات برگزاری دوره‌های آموزشی برای توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی. نامه آموزش عالی، 9(33)، 62-39.
صادقی، فتح یله؛ حسینی، سیدمحمود؛ رضوان‌فر، احمد؛ شریف‌زاده، ابوالقاسم و پگاه، مریدالسادات (1388). واکاوی عوامل تأثیرگذار بر توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی دانشکده‌های کشاورزی. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشارزی، 40(4)، 77-69.
صفری، مریم؛ و نیازآذری، کیومرث (1393). واکاوی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر رشد حرفه‌ای اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد آزادشهر. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، 5(2)، 1-6.
قرونه، داوود؛ میرکمالی، سیدمحمد؛ بازرگان، عباس؛ و خرازی، سیدکمال (1395). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر بالندگی اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران. فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، 1(1)، 89-115.
قلی‌فر، احسان؛ حجازی، سیدیوسف؛ حسینی، سیدمحمود و رضایی، عبدالمطلب (1390). تحلیل عاملی مهارت‌های حرفه‌ای لازم برای موفقیت شغلی از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشکده‌های کشاورزی ایران. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 17(2)، 37 – 58.
کیامنش، علیرضا (1383). ارزشیابی آموزشی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
لطیفی، میثم؛ و سینا، میلاد (1397). مؤلفه‌های ساختاری اثرگذار بر راهبرد توسعه منابع انسانی (مورد مطالعه: استادان و اعضای هیئت علمی). یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، حسابداری و کارآفرینی و نوآوری‌های باز.
محب‌زادگان، یوسف؛ پرداختچی، محمدحسن؛ قهرمانی، محمد و فراستخواه، مقصود (1392). تدوین الگویی برای توسعه اعضای هیئت علمی با رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 19(4)، 1-25.
مرادی، حوریه و بیژنی، مسعود (1392). بررسی اثرات مؤلفه‌های توسعۀ حرفه‌ای کارگزاران ترویج کشاورزی بر کارآفرینی سازمانی در استان کرمانشاه. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 44(3)، 429-439.
منشگر، مریم و عباسی، اسدالله (1395). آسیب‌شناسی و راهکارهای حمایت مدیران از بالندگی و توسعه منابع انسانی. فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، 3(8)، 29-56.
موسی‌خانی، محمد؛ حسنقلی‌پور، طهمورث؛ و وظیفه، زهرا (1392). ارائه مدل تبیین رابطه فرایندهای مدیریت دانش با توسعه منابع انسانی در آموزش عالی. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 6(22)، 49 – 70.
مهرابیان، فردین؛ نصیری‌پور، امیراشکان؛ فرمانبر، ربیع‌الله؛ و کشاورز محمدیان، سکینه (1390). تعیین عوامل ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی از دیدگاه اعضای هیئت علمی و غیر هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان. پژوهش در علوم پزشکی، 3(2)، 63-58.
میرکمالی، سیدمحمد؛ و فرهادی راد، حمید (1392). کنکاشی در ساختارهای سازمانی دانشگاه به منظور ارائه یک مدل تلفیقی. تحقیقات مدیریت آموزشی، 5(1)، 75-100.
نامی، کلثوم؛ سیدعباس‌زاده، میرمحمد؛ و حسنی، محمد (1396). مدل‌یابی ساختاری تأثیر عوامل سازمانی بر توسعه منابع انسانی با نقش میانجی فرایند مدیریت دانش و الگوی انتقال آموزش. فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، 4(14)، 77-96.
نورشاهی، نسرین (1393). عوامل مؤثر بر رشد حرفه‌ای اعضای هیئت علمی ارائه راهکارهایی برای بهبود آن. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی،20(3)، 120-95.
یعقوبی، نورمحمد؛ و یوسفی طبسی، حلیمه (1395). سلامت نظام اداری با رهیافت اجرایی شدن سیاست های کلی نظام اداری؛ مطالعه تأثیر توسعه دولت الکترونیک بر ارتقای سلامت نظام اداری از دید کارکنان دانشگاه بیرجند. فصلنامه حقوق اداری، 2(7)، 142-113.
Baker, L., Leslie, K., Panisko, D., Walsh, A., Wong, A., Stubbs, B., & Mylopoulos, M. (2018). Exploring Faculty Developers’ Experiences to Inform Our Understanding of Competence in Faculty Development. Academic Medicine, 93(2), 265-273.
Barratt, M. S., & Moyer, V. A. (2004). Effect of a Teaching Skills Program on Faculty Skills and Confidence. Ambulatory Pediatrics, 4(1),117- 120.
Berquist, W. H., & Phillips, S. R. (1975). Components of an effective faculty development program, The Journal of Higher Education, 46(2), 177-211.
Borg, Simon (2018). Evaluating the Impact of Professional Development. RELC Journal, 49(2),1-22.
Brody, C., & Scholar, F. (2007). Success Factors for Faculty Development in Thailand Higher Education. TUSEF: http://www.fulbrightthai.org/.
Brutkiewicz, R. (2012). Research faculty development: an historical perspective and ideas for a successful future. Advances in Health Sciences Education, 17(2), 258-268.
Caffarella, R. S. & Zinn, L. F. (1999). Professional development for faculty: A conceptual framework of barriers and supports. Innovative Higher Education, 23(4), 241 – 254.
Centra, J. (1978). Types of Faculty Development Programs. The Journal of Higher Education, 49)2(, 151-162.
Estarek, C., & Ponder, B. (1988). Professional Development How tos: strategies for surving Faculty preferences. Innovation Education, 22(3), 103-113.
Gitlin, S., Yuan, Z., Little, R., & Todd, R. (2005). Factors that Influence Successful training and faculty career development in Hematology/Oncology patient-oriented clinical research. University of Michigan Division of Hematology/ Oncology Department of Internal Medicine. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez.
Gravett, E. O. (2013). Promoting professional excellence for faculty and graduate students. Faculty Development, 434, 982-2815.
Gullatt, D., & Weaver, S. W. (1997). Use of faculty development activities to improve the effectiveness of U.S. institutions of higher education. Annual Meeting of the Professional and Organizational Development Network in Higher Education (22nd, Hines City, October 16–19).
Heineke, A. (2018). Linguistically responsive professional development: An apprenticeship model. Improving Schools, 21(1), 32-47.
Hou, S. H., Horng, R. Y., & Chen, P. H. (2016). Professional Development in Practice: An Exploratory Study with Attending Physicians. Employment Psychology & Marketing, 5, 1-11.
King, H. (2004). Continuing professional development in higher education: What do academics do? Planet, 13(1), 26-29.
Knight, J. (2014). Professional Development for Faculty and Staff in Ras Al Khaimah’s Higher Education Institutions. Ontario Institute for Studies in Education, University of Toronto, Canada.29
Laursen, S., & Rocque, B. (2009). Faculty development for institutional change: Lessons from an advance project. The Magazine of Higher Learning,41(2), 18-26.
Lawler, P., & King, K. (2000). Planning for effective faculty development: using Adult Learning Strategies, Krieger Publishing Company, United States.
MacPhail, A., Ulvik, M., Guberman, A., Czerniawski, G., Oolbekkink-Marchand, H., & Bain, Y. (2018). The professional development of higher education-based teacher educators: needs and realities. Professional Development in Education, 1, 1-14.
McLean, M., Cilliers, F., & Van Wyk, J. M. (2008). Faculty development: Yesterday, today and tomorrow. Medical Teacher, 26(30), 555–584.
Mundy, M., Kupczynski, L., & Ellis, J. D. (2012). Setting the standard for faculty professional development in higher education. Journal of Academic & Business Ethics, 5, 1-9.
Newland, M., Newland, J., Steele, D. J., Lough, R., & McCurdy, F. (2003). Experience with a program of faculty development. University of Nebraska Medical Center. Journal Medical Teacher, 25(2), 207-209.
Olmstead, A., & Turpen, Ch. (2016). Assessing the interactivity and prescriptiveness of faculty professional development workshops: The real-time professional development observation tool. Physical Review Phisiscs Education Research,12(2), 2469-9896.
Perez-Foguet, A., Lazzarini, B., Gine, R., Velo, E., Boni, A., Sierra, M., … & Trimingham, R. (2017). Promoting sustainable human development in engineering: Assessment of online courses within continuing professional development strategies. Journal of Cleaner Production, 172, 4286-4302.
Priest, A. W. (2001). An investigation into faculty development practices in graduate physical therapy education programs. Retrieved on 16. 7. 2011 from: http: //etd. lib. ttu. edu/theses/available / etd 07022008.
Roscoe, J. (2010). Continuing professional development in higher education.Human ResourceDevelopment International, 5(1), 3-9.
Steinert, Yvonne (2000). Faculty development in the new millennium: key challenges and future directions, Journal of Medical Teacher, 1, 22-30.
Steinert, Y., Mann, K., Centeno, A., Dolmans, D., Spencer, J., Gelula, M. & Prideaux, D. (2006). A systematic review of faculty development initiatives designed to improve teaching effectiveness in medical education: BEME Guide No. 8. Medical Teacher, 28(6), 497–526.
Watts, G., & Hammons, J. (2001). Professional development: Setting the context. New Directions for Community College, 12, 5-10.
Wesley, J. (2005). Current characteristics of faculty development in public two-year colleges in Texas. Ph.D. dissertation of Philosophy. Texas A&M University.
Wynants, Sh., & Dennis, J. (2018). Professional development in an inline context: opportunities and challenges from the voices of college faculty. Journal of Educator Online, 15(1), 15-28.