ارزیابی عملکرد: راهی به‌سوی تعالی نظام آموزش عالی(مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اقلید)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزش عالی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

پژوهش حاضر باهدف ارزیابی عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اقلید و به روش توصیفی (پیمایشی) انجام شد. جامعه آماری پژوهش، همه اعضای هیئت ‌علمی و کارکنان دانشگاه بودند که با روش تصادفی طبقه‌ای و بر اساس جدول مورگان 27 نفر از اعضای هیئت ‌علمی و 43 نفر از کارکنان به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه‌گیری، دو پرسشنامه محقق‌ساخته 64 سؤالی ویژه اعضای هیئت ‌علمی و کارکنان بود که بر اساس مدل EFQM نسخه آموزش عالی طراحی شد. روایی پرسشنامه از سوی صاحب‌نظران تأیید و پایایی هر دو پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 97/. و 98/. برآورد شد. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین)، آمار استنباطی (t تک گروهی، آزمون فریدمن و t گروه‌های مستقل) و منطق امتیازدهی EFQM تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که: 1. بین میزان کاربست معیارهای مدل تعالی در این دانشگاه تفاوت معنی‌داری وجود دارد؛ 2. تفاوت بین دیدگاه اعضای هیئت ‌علمی و کارکنان در رابطه با وضعیت معیارهای توانمندساز معنی‌دار بود؛ 3. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اقلید 302 امتیاز از 500 امتیاز حوزه توانمندسازهای مدل تعالی سازمانی را به دست آورد و ازنظر تعالی در وضعیت متوسط قرار گرفت، لذا ضروری است رهبران دانشگاه بهبود وضعیت معیارهای توانمندساز را ازجمله مهم‌ترین اولویت‌های استراتژیک دانشگاه قرار دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Performance Evaluation: The Path to the Excellence in Higher Education (A Case Study)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Khademi Kolahlou 1
  • Mahbubeh Arefi 2
  • Gholamreza Shams Morkani 2
چکیده [English]

This study aimed at evaluating the performance of the Eghlid branch of the Islamic Azad University, applying a descriptive research methodology. The statistical population included all faculty members and University staff. Through stratified random classification, and using Morgan’s table, 27 faculty members and 43 staff members were selected as the sample. The Measuring Tools included two 64-item questionnaires that were filled out by the faculty and staff members, based on the EFQM model version of Higher Education. The validity of the Questionnaires was verified by experts and the reliability of both questionnaires was estimated at 97/0 and 98/0 respectively. The research data were analyzed with descriptive statistics (frequency, percentage, mean), inferential statistics (one sample t test, independent t-test, Friedman test) and the EFQM scoring logic. The results indicate that: 1. there is significant variety in terms of the application of the Excellence model criteria across the university; 2. there were differences between the views of staff and faculty on the situation of enabler’s criteria and 3. Overall, the Islamic Azad University, Eghlid branch was given a score of 302 of the maximum 500 points in terms of the Enablers of the EFQM excellence model. In addition, in terms of organizational excellence, the university’s position was evaluated as average. Therefore, university leaders should pay attention to the improvement of enabling criteria at the Islamic Azad University, Eghlid branch.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evaluation
  • Higher Education
  • EFQM excellence model
اقبال، فرزانه (1386). ارزیابی عملکرد حوزه منابع انسانی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بر اساس مدل تعالی سازمانی EFQM. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان.
امیدیان، فرانک؛ امیدیان، مرتضی و صفری، مهناز (1394). ارزیابی کیفیت عملکرد گروه‌های آموزشی دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی دزفول بر اساس الگوی تعالی بنیادی مدیریت کیفیت اروپایی (EFQM). فصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، 2، 148 – 157.
بازرگان، عباس (1385). ارزیابی مستمر برای بهبود کیفیت دانشگاهی: نگاهی به یک دهه تجربه در نظام آموزش عالی ایران. مجموعه مقالات دومین همایش ارزیابی درونی برای ارتقا کیفیت دانشگاهی. تهران: سازمان سنجش آموزش کشور.
حبیبی، حسن (1381). شرایط و لزوم تولید علم ملی و ایجاد فناوری بومی، سیاست‌ها و راهبردهای علم، فناوری و فرهنگ، تهران: قصیده‌سرا.
خواجه، مصطفی و سلامی، هادی (1392). ارزیابی عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، با استفاده از مدل تعالی سازمانی EFQM. مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 1، 43 – 48.
سپندارند، روح‌الله (1390). از توسعه علمی تا بومی‌سازی علم. ماهنامه گزارش، 226، 29 – 31.
شمس مورکانی، غلامرضا و میرزاپور، سمیرا (1389). بررسی میزان کاربست مؤلفه‌های مدل تعالی سازمانی EFQM در دانشگاه: مطالعه موردی دانشگاه آزاد شهرکرد. فصلنامه چشم‌انداز مدیریت دولتی، 5، 115 – 132.
صالحی، محمد؛ حاجی‌زاده، محمد و موسوی، سید ابراهیم (1391). بررسی کارکردهای شاخص توانمندساز مدل تعالی سازمانی در آموزش و پرورش شهرستان ساری. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1، 113-121.
قورچیان، نادر قلی؛ جعفری، پریوش و رهگذر، حسن (1389). طراحی الگوی ارزیابی عملکرد واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس معیار‌های تعالی با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3، 101 – 116.
کارگروه آموزش عالی، اقتصاد و اشتغال (1395). گزارش جامع فعالیت‌های کار گروه آموزش عالی، اقتصاد و اشتغال. پژوهشکده مطالعات فناوری، نهاد ریاست جمهوری.
محمدی، رضا (1387). راهنمای عملی انجام ارزیابی درونی در نظام آموزش عالی ایران: تجارب ملی و بین‌المللی. تهران: مرکز انتشارات سازمان سنجش آموزش کشور.
ناظم، فتاح (1386). ادراک کارکنان اداری درباره بهره‌وری خدمات مدیران و مؤلفه‌های آن در مناطق مختلف دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، 3، 11 – 23.
ولادتی علی‌آبادی، امید (1390). بررسی کیفیت فعالیت‌های دانشگاه ارومیه بر اساس معیارهای مدل تعالی عملکرد کیفیت اروپا EFQM.پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
 
Basheer, D. J. (2015).Applying the Enablers Criteria of EFQM Excellence Modeling the Palestinian Universities in Gaza Strip. Master dissertation. Faculty of Economics and Administrative Sciences. Al-Azhar University – Gaza. Retrieve 30 September 2016 from: www.alazhar.edu.ps/Library/aattachedFile.asp?id_no=0048268pdf
Beket, N. & Brooks, M. (2008). Quality management practice in higher education - what qua are we actually enhancing? Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 7, 40-54.
Berman, E. M. & West, J. P. (1995). Municipal commitment to total quality management: a survey of recent progress. Public Administration Review,55, 57-66.
Borahan, N. G. & Ziarati, R. (2002). Developing quality criteria for application in the higher education sector in Turkey. Total Quality Management, 13, 913-926.
Chua, C. (2004).Perception of quality in higher education. AUQA Occasional Publication. Proceedings of the Australian universities quality forum 2004.Retrieved from http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.125.3578.
Davies, J.; Hides, M. T. & Casey, S. (2001). Leadership in higher education. Total Quality Management, 12, 1025-1030.
Daromes, F. E & Suwandi, G. (2015). Embedding Core Value into the Internal Quality Assurance Systems in Higher Education. Social and Behavioral Sciences, 211, 660-664.
Duque, L. C. (2014). A framework for analyzing higher education performance: students' satisfaction, perceived learning outcomes, and dropout intentions. Total Quality Management & Business Excellence, 25, 1&2, 1-21.
EFQM (2009). EFQM Annual Report 2009. Brussels: European Foundation for Quality Management.
Gore, C.; Steven, V. & Bailey, M. (1998). Analysis of the effect of external change on the management of business schools within the higher education sector. Total QualityManagement, 9, 249-258.
Givarian, H. & Dindarfarkoush, F. (2011). Assessment and Evaluation of Academic Performance Based on EFQM Business Excellence Model. American Journal of Scientific Research, 25, 77-83.
George, D. & Mioara, P. D. (2015). Romanian Higher education: An Argument to Apply EFQM Excellence Model. Quality-Access to Success, 16, 154- 162.
Hides, M. T., Davies, J. & Jackson, S. (2004), Implementation of EFQM excellence model self- assessment in the UK higher education sector – lessons learned from other sectors, The TQM Magazine, 16, 194-201.
Hersey, P.; Blanchard, K. H & Johnson, D. E. (2012). Management of Organizational Behavior (10th Edition). Publisher: Prentice Hall
Keegan, D.; Eiler, R. & Jones, C. (1989). Are your performance measures obsolete? Management Accounting, 70 (12), 45-59.
Lee, P. M. & Quazi, H.A. (2001). A methodology for developing a self-assessment tool to measure quality performance in organizations. International Journal of Quality &Reliability Management, 18, 41-118
Longbottom, David (2008).The need for education and training in the use of the organizational excellence models for quality management in UK higher education institutions. Quality Assurance in education, 10 (1), 26-36.
Mok, K. H. (2003). Decentralization and marketization of education in Singapore: a case study of the school excellence model. Journal of Educational Administration, 41, 348-366.
Mora, C. A.; Leal, A. & Roldan, J. L. (2005). Relationships between the EFQM Model Criteria: a Study in Spanish Universities. Total Quality Management, 16, 741-770.
Mora, C. A.; Leal, A. & Roldan, J. L. (2006). Using enablers of the EFQM model to manage institutions of higher education. Quality Assurance in Education, 14 (2), 99-122.
Nenadál, J. (2015) Comprehensive quality assessment of Czech higher education institutions, International Journal of Quality and Service Sciences, 7 (2&3), 138 – 151.
Osseo-Asare, A. E. & Longbottom, D. (2002). The need for education and training in the use of the EFQM model for quality management in UK higher education institutions. QualityAssurance in Education, 10, 26-36.
Ololube, N. (2006). An Approach to Quality Improvement of Education in Nigeria through EFQM Excellence Model, Journal of African Educational Research Network, 6 (1&2), 7-22.
Ritchie, L. & Dale, B. G. (2000). Self-assessment using the business excellence model: a study of practice and process. International Journal of Production Economics, 66, 241-254.
Rivza, B.; Bikse, V. & Brence, I. (2015). Evaluation of Higher Education Study Programs and their Development Trends. Procedia Economics and Finance, 26, 643-650.
Sahmoud, E. (2015). The Reality of Excellence Management at Al-Aqsa University According to European Excellence Model EFQM. IUG Journal of Economic and Business Studies, 23 (3), 1-29.
Samuelsson, P. & Nilsson, L. E. (2002). Self-assessment practices in large organizations: experiences from using the EFQM excellence model. International Journal of Quality & Reliability Management, 19, 10-23.
Schargel, F. P. (1995) Salvaging our public schools, Management Review, 84, 22–25.
Spasos, S.; Petropoulos, G. & Vaxevanidis, N. M. (2008). Implementation of EFQM model in a Greek engineering higher education institute: A framework and a case study. International Journal for Quality Research, 2, 43-50.
Sheffield Hallam University (2003). EFQM Excellence Model Higher Education Version 2003(adapted from the EFQM Excellence Model 2003 Public and Voluntary Sector Version), Sheffield Hallam University, Sheffield.
Tari, J. J. (2006). An EFQM model self-assessment exercise at a Spanish university. Journal ofEducational Administration, 44, 170-188.
Tari, J. J & Espinosa, S. D. J. (2007). EFQM model self-assessment using a questionnaire approach in university administrative services. TQM Magazine, 19, 604 – 616.
 Tarí, J. J & Dick, G. (2016). Trends in quality management research in higher education institutions, Journal of Service Theory and Practice, 26 (3), 273 – 296.
Yarmohammadian, M. H.; Mozaffary, M. & Saghaeiannejad Esfahani, S. (2011). Evaluation of quality of education in higher education based on Academic Quality Improvement Program (AQIP) Model. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 2917–2922.
Zupan, N. & Pipan, K. K. (2004). Embracing excellenc in higher education process. Paper presented at the international conference of the centeral and estern europen countries.