طراحی چهارچوب مفهومی برای رتبه‌بندی گروه‌های آموزشی دانشگاه‌های دولتی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی

3 دانشیار مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی

4 استاد دانشگاه خوارزمی

چکیده

هدف از اجرای این پژوهش، شناسایی شاخص‌های رتبه‌بندی گروه‌های آموزشی دانشگاه‌های دولتی و طراحی و تدوین چهارچوب مفهومی رتبه‌بندی گروه‌های آموزشی این دانشگاه‌ها بر اساس معیارها و مؤلفه‌های مختلف بود. طرح این پژوهش از نوع پژوهش‌های ترکیبی با رویکرد اکتشافی است. جامعه آماری، افراد صاحب‌نظر در رشته‌‌های علوم تربیتی و متخصصان حوزه آموزش عالی و دارای سوابق مدیریتی در نظام آموزش عالی کشور بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند گلوله برفی تعداد 14 نفر انتخاب شدند. داده‌ها با مطالعات کتابخانه‌ای، تحلیل محتوای اسناد و مصاحبه نیمه ساختاریافته با جامعه آماری گردآوری شد. برای به دسـت آوردن اعتبار و روایی داده‌ها از دو روش بازبینی مشارکت‌کنندگان و مرور خبرگان غیـر شـرکت‌کننـده در پژوهش استفاده شد. داده‌ها به روش تحلیل محتوا بررسی شدند. یافته‌های پژوهش نشان داد که رتبه‌بندی گروه‌های آموزشی با چهار عامل اصلی شامل عامل درون‌داد با چهار ملاک، عامل فرایند با سه ملاک، عامل برون‌داد با چهار ملاک و عامل پیامد با سه ملاک قابل انجام است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Conceptual Framework for Ranking the Educational Groups in Iranian Public Universities

نویسندگان [English]

  • Rahim Safari Farfar 1
  • Mahmood Abolghasemi 2
  • Maghsoud Ferasatkhah 3
  • Abdolrahim Nave Ebrahim 4
چکیده [English]

The purpose of this mixed exploratory research was to identify the ranking indices of educational groups in public universities and design and formulate a conceptual framework based on various criteria and components. The statistical population included experts and elites in educational sciences and experts in higher education who were experienced in the higher education system of Iran. As such, 14 experts were selected through purposive snowball sampling method. The required data were collected though semi-structured interviews, content analysis and library studies. The validity and reliability of the data were determined using two approaches of participant review and non-participant expert review. Next, the data were examined though content analysis. The findings of the research showed that ranking the educational group embedded with 4 principal factors, including input factor (4 indicators), process factor (3 indicators), output factor (4 indicators) and outcome factor (3 indicators), might be duly conducted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ranking
  • educational groups
  • public universities
آراسته، علی (1385). علوم انسانی در کشورهای منطقه و جهان غرب. پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
آیین نامه رتبه­بندی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور (1391). وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
بازرگان، عباس (1395). ارزشیابی آموزشی، مفاهیم، الگوها و فرآیند عملیاتی. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
حسینی مقدم، محمد (1388). ارائه مدل ارزیابی نظام آموزش عالی در ایران. گزارش طرح پژوهشی. مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام، (1394). وب سایت: http://ur.isc.gov.ir
سلیمی، قاسم، آذین، رضا و کسکه، شهاب (1387). ارزیابی کیفیت در دانشگاه: کاربرد ارزیابی درونی در برنامه های توسعه دانشگاهی، مجموعه مقاله های همایش ملی نظارت و ارزیابی آموزش عالی، جلد اول، انتشارت انجمن آموزش عالی ایران.
سیستم رتبه بندی HEEACT تایوان، (2012). وب سایت: http://ranking.heeact.edu.tw
سیف، علی اکبر (1382). اندازه گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. نشر دوران.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1389). آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری. شورای عالی انقلاب فرهنگی.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1389). نقشه جامع علمی کشور. شورای عالی انقلاب فرهنگی
صالحی عمران، ابراهیم (1383). دیدگاه های نظری توسعه آموزش عالی، دو ماهنامه علمی و پژوهشی دانشور رفتار، دانشگاه شاهد. سال یازدهم شماره 5.
صادقی، فاطمه، زمانی فر، مریم و مختاریان، فرانک (1389). نقش ارزیابی درونی در آموزش از راه دور: مورد دانشگاه پیام نور، مجموعه مقالات چهارمین همایش ارزیابی درونی کیفیت در نظام دانشگاهی، ناشر: انتشارات دانشگاه تهران.
صفری فارفار، رحیم (1391)؛ سطح بندی و درجه بندی دانشگاه­ها و موسسات غیردولتی غیرانتفاعی. مرکز نظارت و ارزیابی آموزش عالی.
طرح آمایش آموزش عالی (1390). سیاستهای کلی آمایش سرزمین از دیدگاه توسعه آموزش عالی. معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، کارگروه گسترش آموزش عالی.
فراستخواه، مقصود (1395). شاخص های آموزش عالی. موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی.
فراستخواه، مقصود (1388). دانشگاه ایرانی و ﻣسأله کیفیت. انتشارت آگاه.
فراستخواه، مقصود (1387). وضعیت موجود و مطلوب ارزیابی نظام علمی در ایران با تاکید بر بخش آموزش عالی. فصلنامه علمی- پژوهشی سیاست علم و فناوری. 2، 43-58.
فراستخواه، مقصود (1387). طراحی نظام ارزیابی در دانشگاه، موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی.
فراستخواه، مقصود و بازرگان، عباس (1386). ارزیابی درونی و برونی در آموزش عالی ایران: طرحی ناتمام. سومین همایش کیفیت در نظام دانشگاهی، مرکز ارزیابی کیفیت دانشگاه تهران.
فراستخواه، مقصود (1385). تدوین و ارائه مدلی برای ارزیابی کیفیت و اعتبار بخشی آموزش عالی ایران بر اساس تجارت جهانی و ایرانی. پایان­نامه دکتری، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی.
قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. (1383). مجلس شورای اسلامی.
کلدی، علیرضا و فلاح مین باشی، فاطمه، (1388). بررسی کارکردهای اجتماعی و فرهنگی دانشگاهها از نظر دانشجویان. پژوهش­نامه علوم اجتماعی، 3(1)، 89-71.
محمدی، آیین.، مجتهدزاده، ریتا و کریمی، عبداله، (1385). رتبه بندی رشته ها و دانشگاه های علوم پزشکی ایران و معرفی مدلهای برتر کشور در سال 84. طب و تزکیه. 14(3-4)، 73-65.
محمدی، رضا، فتح‌آبادی، جلیل،‌ یادگارزاده، غلامرضا، میرزامحمدی، محمدحسن و پرند، کورش (1384). ارزشیابی کیفیت در آموزش عالی- مفاهیم، اصول، روشها، معیارها. س‍ازم‍ان‌ س‍ن‍ج‍ش‌ آم‍وزش‌ ک‍ش‍ور.
محمودی، سهراب، اسداله، زمانی پور، مهدی، جهانی و مرادی نژاد، فرید (1389). ارزیابی درونی گروه های آموزشی دانشگاه بیرجند: مطالعه موردی گروه زراعت و اصلاح نباتات، مجموعه مقالات چهارمین همایش ارزیابی درونی کیفیت در نظام دانشگاهی، ناشر: انتشارات دانشگاه تهران.
منصور، جهانگیر (1391). قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (1394 - 1390). مجلس شورای اسلامی.
مهجور، سیامک رضا (1376). ارزیابی آموزشی (نظریه­ها، مفاهیم، اصول و مدلها). تهران.  نشر ساسان.
مهرداد، جعفر (1392). ویژگیهای معتبرترین نظامهای رتبه­بندی دانشگاهی. وب سایت:http://www.iranresearches.ir
موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی (1395). آمار و اطلاعات آموزش عالی سال  تحصیلی 1396-1395. موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (1389). گزارش مدل پیشنهادی برای رتبه بندی آموزشی دانشگاههای علوم پزشکی کشور (طرح راد). وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
 
Bougnol, Marie-Laure & Dula, Jose H. (2015). Technical pitfalls in university rankings. The International Journal of Higher Education Research. 69(5), 859–866.
Craig O'Callaghan (2017). QS World University Rankings, Publisher: Quacquarelli Symonds Limited. Website:www.topuniversities.com.
Creswell, J.W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. 4th Edition. Boston: Pearson Publication.
Fowles, J., Frederickson, H.G., Koppell, J.G.S. (2016). University Rankings: Evidence and a Conceptual Framework. Public Administration Review. 76 (5), 790-803.
Frenken, K., Heimeriks, G.J., Hoekman, J. (2017). What drives university research performance? An analysis using the CWTS Leiden Ranking data. Journal of Informetrics. 11 (3), 859-872.
Gökgöz, F., & Atmaca, M.E. (2016). Ranking turkish universities based on performance evaluation via DEMATEL-AHP approach. Handbook of Research on Managerial Solutions in Non-Profit Organizations. 421-447.
In the Times Higher Education (THE) World University Rankings (2017). Website: http://nturanking.lis.ntu.edu.tw
Isidro F. Aguillo , José Luís Ortega & Mario Fernández, (2008). Webometric Ranking of World Universities: Introduction, Methodology, and Future Developments.Higher Education in Europe 33(2-3)·
Johnson, B., & Christensen, L. (2008). Educational research: Quantitative, qualitative and mixed  approaches. 3rd Edition. Los Angeles: Sage Publication.
Moed, H.F. (2017). A critical comparative analysis of five world university rankings, Scientometrics. 110 (2), 967-990.
Mu-Hsuan Huang (2011). A Comparison of Three Major Academic Rankings for World Universities: From a Research Evaluation Perspective. Journal of Library and Information Studies. 9(1), 1-25.
Pavlina, Kresimir (2012). Webometric ranking of European universities. procedia-social and behavioral sciences. 46, 3788 – 3792.
Piro, F.N., Sivertsen, G. (2016). How can differences in international university rankings be explained?. Scientometrics. 109 (3), 2263-2278.
Professional ranking of world universities (2017). Website: http://professional-ranking-of-world-universities.
Ramezan Ghorbani, N., Fakour, Y., & Nojoumi, S.A. (2017). The increasing trend in global ranking of websites of iranian medical universities during January 2012-2015. Iranian Journal of Public, Health. 46 (8), 1095-1103.
Shanghai Ranking’s Academic Ranking of World Universities (2017). Website: http://www.shanghairanking.com
Surappa, M.K. (2016). World university rankings and subject ranking in engineering and technology: A case for greater transparency. Current Science. 111 (3), 461-464.
Times Higher Education (THE) (2017). Website: http://www.timeshighereducation.co.uk
Soh, K. (2017). The seven deadly sins of world university ranking: a summary from several papers. Journal of Higher Education Policy and Management. 39 (1), 104-115.
Zarco, C., Del-Barrio-García, S., Cordón, O. (2016). A proposal of rankings of Spanish universities in social networking sites. Profesional de la Informacion. 25 (4), 684-698.