ساخت و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مجازی در نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)

2 استاد دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشیار دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)

چکیده

هدف از اجرای این پژوهش، ساخت و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه محقق‌ساخته‎ اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مجازی در نوجوانان بود. روش پژوهش از نوع همبستگی است. جامعه‎ آماری این پژوهش همه دانش‌آموزان دختر دوره‌ متوسطه دوم شهر تهران در سال تحصیلی 97- 1396 بود که در نمونه‎ 514 نفر از آنها به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه از دو دیدگاه نظریه‏ کلاسیک و نظریه‏ جدید اندازه‌گیری استفاده شد. در قسمت یافته‌ها بعد از تأیید روایی صوری و محتوایی پرسشنامه، روایی سازه ابزار با استفاده از نظریه کلاسیک (تحلیل‌های عاملی) مورد تأیید قرار گرفت. در حالت کلی، تحلیل گویه‌ها با استفاده از نظریه‌ پرسش-‌پاسخ بعد از رعایت پیش‌فرض‌های تک‌بعدی بودن و استقلال موضعی نشان داد که هیچ‌یک از مقادیر خی‌دو معنی‎دار نیستند که این مطلب نشان‌دهنده مطلوب بودن مدل برای برازش داده‌ها بود. همچنین بررسی پارامتر گویه‌ها و شیب‌های آنها نشان‌دهنده‌ قدرت تمیز مطلوب و تابع آگاهی (به‌جز گویه‎های 4 و 29) بیانگر اعتبار مطلوب آنها بود. درمجموع می‌توان گفت که پرسشنامه‏ اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی از منظر نظریه کلاسیک و نظریه پرسش- پاسخ از ویژگی‌های روان‌سنجی مطلوبی برخوردار است و می‌توان آن را به‌عنوان ابزار مناسب برای تشخیص در نوجوانان به کار برد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Development and Examination of Psychometric Properties of Questionnaire on Addiction to Virtual Social Networks in Adolescents

نویسندگان [English]

  • Roghaye Sadeghzadeh 1
  • Hassan Ahadi 2
  • Fariborz Doratj 2
  • Gholamreza Manshaei 3
1
2
3
چکیده [English]

The purpose of this correlational study was to develop and examine the psychometric properties of a researcher-made questionnaire on addiction to virtual social networks in adolescents. The statistical population of this study included all female high school students in Tehran city during the School Year 2017-2018, among whom 514 students were selected through multi-stage cluster sampling method. The psychometric properties of the questionnaire were examined through classic and modern theories. In the results section, the face and content validity of the questionnaire were confirmed. Next, the construct validity of the tool was confirmed through classic theory (factor analysis). In general, the data analysis (through item response theory) met one-dimensionality and local independence and led to the following conclusions: none of the chi-squares was significant that indicated that the model was embedded with suitable level of goodness of fit. In addition, examination of items and their slopes showed that they had suitable discrimination parameters as well as great validity because of information functions (except for items 4 and 29). In sum, The Questionnaire on Addiction to Virtual Social Networks had desirable psychometric properties in classic and item response theory and it could be used as an appropriate tool for diagnosis in adolescents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Researcher-made questionnaire
  • social network addiction
  • item-response theory
  • adolescents

مراجع

حبیبی، مجتبی؛ خدایی، ابراهیم و ایزانلو، بلال (1391). نظریه‌های قدیم و جدید اندازه‌گیری در علوم رفتاری و پزشکی: مروری بر روش‌شناسی مزایا و تنگناها. فصلنامه تحقیقات علوم رفتاری، 10 (4)، 302 – 315.
حجازی، الهه؛ نقش، زهرا و شیرزادی فرد، میثم (1393). تحلیل موازی: روشی برای تعیین تعداد عامل‌ها. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 15 (4)، 107 – 126.
شریفی، حسن‌پاشا و شریفی، نسترن (1392). اصول روان‌سنجی و روان آزمایی. تهران: انتشارات رشد.
محمودی، علیرضا؛ محمودی، مجتبی و ترکاشوند، پروین (1396).شبکه‌های اجتماعی: ابعاد و مفاهیم. تهران: نشر ساکو.
مرکز فناوری اطلاعات و وزارت ارشاد (1395).تلگرام: سرگرمی 60 درصد کاربران ایرانی. ماهنامه پردازشگر، 13(132)، 8 – 9.
نیکوگفتار، منصوره، صرامی فروشانی، غلامرضا و مینوسپهر، سپیده (1394). روایی و ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی پرسشنامه استفاده آسیب‌زا از فضای مجازی 2. فصلنامه پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، 5 (17)، 81 – 92.
هومن، حیدرعلی (1393). مدل‌یابی معادلات ساختاری. تهران: سمت.
یانگ، کیمبرلی اس. و آبرئو، کریستانو ناباکود (1998). اعتیاد اینترنتی؛ ترجمه فاطمه وحدت‌نیا (1391).تهران: نشر آسیم.
 
Andreassen, C. S. (2015). Online social network site addiction: A comprehensive review. Current Addiction Reports, 2, 175-184.
Andreassen, C. S.; Torsheim, T.; Brunborg, G. S. & Pallesen, S. (2012). Development of a facebook addiction scale. Psychological Report, 110 (2), 501–517.
Beard, K. W. (2008). Internet addiction in children and adolescents. In C. B. Yarnall (Ed.), Computer science research trends (pp.59-70). Hauppauge, NY: Nova Science Publishers.
Beard, K. W. (2002). Internet addiction: current status and implications for employees. Journal of Employment Counscling, 39, 2-11.
Caplan, S. E. (2002). Problematic Internet use and psychosocial well-being: Development of a theory-based cognitive-behavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18, 533–575.
Caplan, S. E. (2010). Theory and measurement of generalized problematic Internet use: A two-step approach. Computers in Human Behavior, 26, 1089-1097.
Chen, W. H. & Thissen, D. (1997). Local dependence indexes for item pairs using item response theory. Journal of Educational & Behavioral Statistics, 22 (3), 265-289.
Chen, S.; Weng, L.; Su, Y.; Wu, H. & Yang, P. (2003). Development of a Chinese internet addiction scale and its psychometric study. Chinese Journal of Psychology, 45(3), 279–294.
Davis R. A. (2001). A cognitive behavioural model of pathological internet use. Computers in Human Behaviour, 17 (2), 187 – 195.
Fabrigar, L. R.; Wegener, D. T.; MacCallum, R. C. & Strahan, E. J. (1999). Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological research methods, 4, 272- 299.
Finch, H. & Habing, B. (2007). Performance of DIMTEST- and NOHARM based statistics or testing unidimensionality. Applied Psychological Measurement, 31, 292–307.
Foweraker, J. (1995). Theorizing Social Movements. London: Pluto.
Frangos, C. C. Frangos, C. C. & Sotiropoulos, I. (2012). A meta-analysis of the reliability of Young’s Internet Addiction Test. In Proceedings from the World Congress on Engineering. London, UK.
Goldberg, I. (1995). IAD, in Cinti M. E. (a cura di) Internet Addiction Disorder un fenomeno sociale in espansione (pp.6-7). Available:http://www.iucf.indiana.edu/brown/hyplan/addict.html
Griffiths, M. D. (2005).A components model of addiction within a biopsychsocial frame – work. Journal of Substance Use, 10, 191 -197.
Griffiths, M. D.; Kuss, D. J. & Demetrovics, Z. (2014). Social networking addiction: an overview of preliminary findings. In:Rosenberg, K. P. & Feder, L. C. (Eds). Behavioral Addictions: Criteria, Evidence & Treatment, 119–141.
Hayton, J. C.; Allen, D. G. & Scarpello, V. (2004). Factor analysis: A tutorial on parallel analysis. Organizational Research Methods, 7, 191- 205.
Henson, R. K. & Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: common errors and some comment on improved practice. Educational & Psychological Measurement, 66, 394-416.
Kline, R. B. (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. The Guilford Press, New York, London.
Kuss, D. J. & Griffiths, M. D. (2011). Addiction to social networks on the Internet: A literature review of empirical research. International Journal of Environment & Public Health, 8, 3528–3552.
Kuss, D. J.; Griffiths, M. D.; Karila, L. & Billieux, J. (2014).Internet addiction: A systematic review of epidemiological research for the last decade. Current Pharmaceutical Design, 20,4026–4052.
Kuss, D. J. & Griffiths, M. D. (2017). Social Networking Sites and Addiction: Ten Lessons Learned. International Journal of Environmental Research & Public Health, 14 (3), 311.
Lacani, S.; Rodgers, R. F. & Chaboral, H. (2014). The measurement of Internet addiction: A critical review of existing scales and their psychometric properties. Computers in Human Behavior, 41,190–202.
Lam, L. T.; Peng, Z-W.; Mai, J-C., & Jing, J. (2009). Factors associated with internet addiction among adolescents. CyberPsychology & Behavior, 12 (5), 551-555. doi:10.1089/cpb.2009.0036
Lenhart, A.; Madden, M. & Hittin, P. (2005). Teens and technology: pew internet & American life project. Retrieved from http://www: pew internet. Org/ reports/ 2005/ teens_and_ technology. Aspx
Meerkerk, G. J.; Van Den Eijnden, R. J. J. M.; Vermulst, A. A. & Garretsen, H. F. L. (2009). The Compulsive internet use Scale (CIUS): Some psychometric Properties. Cyber Psychology and Behavior, 12 (1), 1–6.
Monge, P. R., & Contractor, N. S. (2003). Theories of communication networks. NewYork, NY: Oxford University Press.
O’Keeffe, G. S. & Clarke-Pearson, K. (2011). The impact of social media on children, adolescents, and families. Pediatrics, 127, 800-804.
Ozcan, N. K. & Gokcearslan, S. (2013). An outcome evaluation study on Internet addiction. WAER Procedia Information Technology and Computer Science, 3, 790–795.
Ryan, T.; Chester, A.; Reece, J. & Xenos, S. (2014). The uses and abuses of Facebook: A review of Facebook addiction. Journal of Behaviroal Addictions, 3, 133-148.
Tosun, L. P. & Lajune, T. (2009). Why do young adults develop a passion for Internet activities? The associations among personality, revealing "true self" on the internet, and passion for the internet.Cyber psychology & Behavior, 13, 395 -406
Toubiana, E. P. (2011). Addictologie Clinique. Paris: presses universitaire de france – PUF.
Turel, O. & Serenko, A. (2012). The benefits and dangers of enjoyment with social networking websites. European Journal Information System, 21, 512–28.
Tynes, B. M. (2007). Internet safety gone wild? Sacrificing the educational and psychosocial benefits of online social environments. Journal of Adolescent Research, 22, 575-584.
Wallace, P. (2014). Internet addiction disorder and youth. EMBO Reports, 15 (1), 12–16.
Wartberg, L.; Petersen, K. U.; Kammerl, R.; Rosenkranz, M. & Thomasius, R. (2013). Psychometric validation of a german version of the compulsive internet usescale. Cyber psychology, Behavior, & Social Networking. http://dx.doi.org/10.1089/cyber.2012.0689.
Watkins, M. (2008). Monte Carlo for PCA parallel analysis (version 2.3) [computer software] retrieved October 6, 2009 from
Wolniczak, I.; Cáceres-DelAguila J. A.; Palma-Ardiles, G.; Arroyo, K. J.; Solís-Visscher, R,; Paredes-Yauri, S. … et al (2013). Association between facebook dependence and poor sleep quality: a study in a sample of undergraduate students in Peru. Plos One, 8 (3), e59087.https://doi.org/10.1371/journal.pone.005908.
Yellolees, P. M. & Marks, S. (2007).  Problematic internet use or internet addiction. Computers in Human Behavior, 23 (3), 1447-1453.
مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی
دوره 8، شماره 24
بهمن 1397
صفحه 235-264

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار