بازنمایی ادراکات و تجارب زیسته معلمان از آسیب‌های احتمالی ناشی از اجرای برنامه ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تهران؛ عضو هیأت‌علمی دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی

2 استاد دانشگاه تهران؛ عضو هیأت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی

3 استادیار دانشگاه تهران؛ عضو هیأت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی

4 دانشیار دانشگاه تهران؛ عضو هیأت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی

چکیده

کیفیت نظام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که در تعالی یا تباهی فرد و جامعه تأثیرگذار است. نگرش مثبت یا منفی عوامل انسانی تأثیرگذار بر فرایند یاددهی - یادگیری، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در کیفیت اجرای آن داشته ‌باشد. پژوهش حاضر، با هدف بازنمایی ادراکات معلمان در خصوص آسیب‌های اجرای طرح ارزشیابی توصیفی به‌انجام ‌رسید. سعی‌گردید تا با استفاده از رویکرد تفسیرگرایانه به بازسازی معنایی ادراک معلمان از آسیب‌های احتمالی برنامه ارزشیابی‌توصیفی پرداخته و نشان داده ‌شود که این مشارکت‌کنندگان، چه درک و ارزیابی، نسبت به آسیب‌های احتمالی دارند. به‌منظور گردآوری داده‌ها از مصاحبه نیمه‌ساختارمند استفاده‌شد. با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و راهبرد زنجیره‌ای، پس از 23 مصاحبه، اشباع داده‌ها حاصل‌شد. برای بررسی ویژگی‌های فنی پژوهش، مبتنی بر دیدگاه تلفیقی، از ملاک‌های چندگانه بهره‌گرفته‌شد. تحلیل عمیق تجربه‌زیسته معلمان، موجب شناسایی و دسته‌بندی شش آسیب احتمالی برای دانش‌آموزان نظیر «پرورش نامطلوب دانش‌آموزان با سطح سواد ناکافی»؛ «پرورش نامطلوب دانش‌آموزان بی‌انگیزه نسبت به پیشرفت تحصیلی» و شش آسیب احتمالی برای معلمان نظیر «کاهش شوق معلمان به فعالیت‌های آموزشی»؛ «افت جایگاه معلمان در مدرسه»، گردید. یافته‌ها نشان‌داد که معلمان مورد مطالعه، آسیب‌های متعدد و متفاوتی را از اثرات اجرای ارزشیابی توصیفی، تجربه‌‌کرده‌اند و در مجموع با چالش‌های مضاعفی در فرایند یاددهی‌ـ‌ ‌‌یادگیری روبرو هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representing the Teachers' Perceptions and Lived Experiences of the Possible Damages for Implementing the Descriptive Evaluation Scheme in Primary Schools

نویسندگان [English]

  • Keyvan Salehi 1
  • Abbas Bazargan 2
  • Nahid Sadeghi 3
  • Mohsen Shokoohi-Yekta 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Quality of academic achievement assessment system is of the most important factors that affect the exaltation or decadence of individuals as well as society. Positive or negative attitudes of the factors affecting the teaching-learning process can have a determinant role in the quality of its implementation. The present study aims to represent the teachers’ perceptions about the possible damages of implementing the descriptive evaluation plan. Using an interpretative approach an effort has been made to reconstruct teachers' perceptions of the possible damages of semantic evaluation system, called descriptive evaluation, and to show how the participants understand and evaluate the relative possible damages of the descriptive evaluation design. Semi-structured interviews were used to collect data. Having used purposeful sampling and chain sampling, and through 23 interviews with teachers, data saturation was achieved. To evaluate the technical characteristics of the study, based on integrated perspective, multiple criteria were used. Deep analysis of the teachers' factual experiences and views led to the identification and classification of the six possible damages for teachers and six for students. Inadequately educating students with insufficient literacy, inadequately educating students with insufficient motivation towards academic achievement, decreasing the enthusiasm of teachers towards educational activities, and loss of respect for teachers in school are among the most important of these damages. Results showed that the teachers have experienced and declared different damages originated from the Descriptive Evaluation Plan, and have faced with increasing challenges in the teaching-learning process.

کلیدواژه‌ها [English]

  • teachers' perceptions and beliefs
  • descriptive evaluation design, primary schools, possible damages, qualitative method

مراجع

-     ابوالمعالی، خدیجه (1391). پژوهش کیفی از نظریه تا عمل. تهران: انتشارات علم.
-     ادیب ‌حاج باقری، محسن؛ پرویزی، سرور و صلصالی، مهوش (1386). روش‌های تحقیق کیفی. تهران: انتشارات بشری.
-     استراوس، انسلم و کوربین، جولیت (1390). مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای؛ ترجمه ابراهیم افشار. تهران: نشر نی.
-     افتخاری، عبدالرضا؛ رکن‌الدین بدری، سیدعلی؛ پایدار، ابوذر و سوادی، علی‌اصغر (1391). تحلیل ادراکات روستاییان از پیشرفت زندگی، و ابعاد و موانع آن (مطالعه موردی: روستای دوساری دشت جیرفت). پژوهش‌های روستایی، 3 (3): 51- 73.
-     بازرگان، عباس (1389). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته؛ رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران: نشر دیدار.
-     بازرگان، عباس (1384). ضرورت توجه به دیدگاه‌های فلسفی زیربنایی معرفت‌شناسی در علوم انسانی برای انتخاب روش تحقیق با تأکید بر روش‌های کیفی پژوهش و ارزشیابی آموزشی. (مجموعه مقالات) علوم تربیتی: به مناسبت نکوداشت دکترعلی محمد کاردان (صص 38-50.). تهران: انتشارات سمت.
-     بیرمی‌پور، علی؛ شریف، مصطفی؛ جعفری، سیدابراهیم و مولوی، حسین (1390). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر اجرای طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس دوره ابتدایی کشور. پژوهش‌های برنامه درسی، 1(2): 1ـ 28.
-   پرویزیان، محمدعلی و کاظمی، مریم (1384). بررسی وضع ارزشیابی‎های مستمر در دوره ابتدایی. فصلنامه تعلیم و تربیت، 21 (2): 59-86.
-     پریرخ، مهری و میرحسینی، ‏ناهید (1385). جایگاه کتابخانه‎های مدارس در طرح ارزشیابی توصیفی در استان خراسان رضوی، پایان‎نامه کارشناسی ارشد رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه فردوسی مشهد دانشکده علوم تربیتی.
-     پرداختچی، محمدحسن؛ احمدی، غلامعلی و آرزومندی، فریده (1388). بین رابطه بررسی شغلی فرسودگی و کاری زندگی کیفیت و مدیران معلمان مدارس تاکستان شهرستان، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی،  3(3): 25- 50.
-     گنجی، کامران (1389). بررسی و تحلیل پرسش‎های شفاهی معلمان دوره ابتدایی مدارس سما دانشگاه آزاد اسلامی، اندیشه‎های تازه در علوم تربیتی، 6 (1): 109-130.
-     گل‌پرور، محسن و نادی، محمدعلی (1387). باور به دنیای عادلانه و ناعادلانه، عدالت رفتاری، عدالت در ارزیابی و استرس منفی در مدرسه. پژوهش در سلامت روانشناختی، 2(2):51-61.
-     پیرکمالی، محمدعلی؛ مؤمنی مهمویی، حسین و پاک‌دامن، مجید (1392). بررسی رابطه بین سطح خودکارآمدی معلمان علوم تجربی با انگیزش، نگرش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه‌ریزی درسی، 10 (37): 123-135.
-     حافظی، فریبا؛ احدی، حسن؛ عنایتی، میرصلاح‌الدین و نجاریان، بهمن (1386). رابطه علّی استرس چالش، استرس مانع پیشرفت، فرسودگی و انگیزش یادگیری با عملکرد تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی اهواز، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 9 (32): 145-166.
-     حسنی، محمد (1382). راهنمای اجرای ارزشیابی توصیفی. تهران: دفتر آموزش و پرورش پیش دبستانی.
-     حسنی، محمد و احمدی، غلامعلی (1386). زمینه‎یابی اجرای ارزشیابی کیفی‌ـ‌توصیفی در مدارس ابتدایی شهر تهران. نوآوری‎های آموزشی، 6 (23): 85-122.
-     حسینی، فهیمه‌السادات (1390). بررسی نگرشمعلمین و والدین درخصوص کاربست ارزشیابی کیفی‌توصیفی در بهبود فرآیند یاددهی‌ـ‌یادگیری و سلامت روحی‌ـروانی دانش‌آموزان مدارس ابتدایی پایه اول شهر تهران در سال تحصیلی 90ـ89. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.
-     حیدری، جعفر (1387). بررسی مشکلات اجرای طرح ارزشیابی توصیفی از پایه‌اول تا چهارم‌در مدارس ابتدایی استان ایلام، پایان‌نامه‌کارشناسی‌ارشد، دانشگاه‌ تربیت‌معلم.
-     خوش‌خلق، ایرج (1389). اصول و راهنمای عملی تهیه و ارائه بازخوردهای توصیفی در کلاس درس. تهران: انتشارات جوان امروز.
-     خوش‎خلق، ایرج و اسلامیه، محمدمهدی (1385). تدوین و طراحی الگویی برای ارایه بازخوردهای کیفی در ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی. نوآوری‎های آموزشی، 5 (18): 57-78.
-     خوش‌خلق، ایرج و شریفی، حسن‌پاشا (1389). گزارش ارزشیابی اجرای آزمایشی ارزشیابی توصیفی در پایه‌های چهارم و پنجم ابتدایی برخی از مناطق آموزشی کشور. طرح پژوهشی، پژوهشکده تعلیم وتربیت.
-     خوش‎خلق، ایرج و شریفی، حسن‎پاشا (1385). ارزشیابی اجرای آزمایشی ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی برخی از مناطق آموزشی کشور (85-1384). فصلنامه تعلیم و تربیت، 22 (4): 117-147.
-     رضوانی، محمدرضا؛ منصوریان، حسین و احمدی، فاطمه (1388). ارتقای روستا به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت‌زندگی‌ساکنان محلی. فصلنامه‌پژوهش‌های‌روستایی، 7.
-     زمانی‌فرد، فاطمه؛ کشتی‌آرای، نرگس و میرشاه‌جعفری، سیدابراهیم (1389). تجارب معلمان ابتدایی از اهداف طرح ارزشیابی توصیفی، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی ـ برنامه ریزی درسی)، 7 (25): 39-52.
-     صالحی، کیوان؛ بازرگان، عباس؛ صادقی، ناهید و شکوهی‌یکتا، محسن (زیر چاپ). تحلیل ادراکات و باورهای معلمان از نقاط ضعف و قوت ناشی از استقرار طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی؛ فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی.
-     عارفی، محبوبه؛ فتحی واجارگاه، کوروش و ادری، رحیم (1388). دانش نظری و مهارت‌های حرفه‌ای معلمان دوره ابتدایی از نظریه یادگیری: معلمان دوره ابتدایی شهر همدان. فصلنامه‌ نوآوری‌های آموزشی، 8 (30): 31-52.
-     عسگری، محمد و مظلومی، اکرم (1389). تأثیر آموزش مؤلفه‌های سنجش به‌عنوان یادگیری بر خودپنداره و پیشرفت ریاضی دانش‌آموزان دختر سال سوم راهنمایی اراک، فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی،  4 (1): 27-53.
-     کردنوقابی، رسول و سیف، علی‌اکبر (1384). تأثیر میزان دانش معلم از موضوع تدریس بر نحوه بیان مطالب و یادگیری دانش‌آموزان، مجله روان‌شناسی تربیتی (روانشناسی و علوم تربیتی)، 1 (2): 13-33.
-     لطف‌آبادی، حسین؛ نوروزی، وحیده و حسینی، نرگس (1386). بررسی آموزش روش‌شناسی پژوهش در روان‌شناسی و علوم تربیتی در ایران. فصلنامه علمی - پژوهشی نوآوری‌های آموزشی، 6 (21): 109-140.
-     محمدپور، احمد و رضایی، مهدی (1387). مبانی پارادایمی روش مردم‌نگاری و نظریه زمینه‌ای در پژوهش کیفی: اصول نظری و شیوه‌های عملی، فصلنامه پژوهش علوم انسانی،دانشگاه بوعلی سینای همدان، 6 (17و 18).
-     محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی، ضد روش 1، منطق و طرح روش‌شناسی کیفی. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
-     محمدپور، احمد و بهمنی، مریم (1389). زنان، پاساژ و مصرف نشانه‌ها، مطالعات راهبردی زنان، 47: 41-72.
-     ملایی‌نژاد، اعظم (1391). صلاحیت‌های‌حرفه‌ای مطلوب دانشجو معلمان دوره‌ آموزش ‌ابتدایی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 11 (44): 33 ـ 62
-     موسوی، فرانک و شریفی، حسن‌پاشا (1387). ارائه مدل مناسب برای بهبود وضعیت موجود نظام راهنمایی معلمان مدارس ابتدایی، اندیشه‎های تازه در علوم تربیتی، 4 (1): 109-136.
-     میرزامحمدی، محمدحسن (1390). بررسی موانع و مشکلات اجرایی طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی استان زنجان و ارائه پیشنهاداتی برای بهبود کیفیت آن، طرح پژوهشی، سازمان آموزش و پرورش استان زنجان.
-     نامور، یوسف؛ راستگو، اعظم؛ ابوالقاسمی، عباس و درخشنده، سعیدسیف (1389). بررسی و مقایسه اثربخشی اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی و ارزشیابی سنتی بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان ابتدایی، علوم تربیتی، 3 (12): 143-152.
-     وکیلی هریس، شهرام؛ حجازی، الهه و اژه‌ای، جواد (1388). رابطه ویژگی‌ها و کارآمدی معلم با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی،  39 (3): 171-189.
-     وکیلی، نجمه و امینی، علی (1389). بررسی موانع آموزشی شکوفایی خلاقیت دانش‌آموزان دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان ابتدایی آموزش و پرورش منطقه هلیلان در استان ایلام در سال تحصیلی89-88. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، 1 (4): 183-202.
-     هومن، حیدرعلی (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سمت.
 
-      Araghieh, A., Barzabadi, F. N., Behjati, A.F., & NaderiZadeh, G. (2011). The role of teachers in the development of learning opportunities. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 29: 310-317.
-      Bogler, R., & Nir, A. E. (2012). The importance of teachers' perceived organizational support to job satisfaction: What's empowerment got to do with it? Journal of Educational Administration, 50) 3(: 287 – 306.
-      Boroko, H., & Putnam, R. (1996). Learning to teach. In D.C. Berliner & R.C. Calfee (Eds.), Handbook of educational psychology (pp. 673-708). New York: Simon & Schuster Macmillan.
-      Bryan, C. (2006). Developing group learning through assessment, In C. Bryan., & K. Clegg. (EDs). Innovative assessment in higher education, (1rd ed., pp. 150–157). New York: Routledge.
-      Briggs, M., Woodfield, A., Martin, C., & Swatton, P. (2008). Assessment for Learning and Teaching in Primary Schools. Learning Matters Ltd.
-      Cranston, N., Mulford, B., Keating, J., & Reid, A. (2010). Primary school principals and the purposes of education in Australia: Results of a national survey, Journal of Educational Administration, 48 (4): 517 – 539.
-      Christian, B. J. (2014). Using Assessment Tasks to Develop a Greater Sense of Values Literacy in Pre-service Teachers. Australian Journal of Teacher Education, 39 (2): 33-44. Retrieved from http://ro.ecu.edu.au/ajte/vol39/iss2/3
-      Denzin, N. K., & Lincoln, Y.S. (2011). The SAGE Handbook of Qualitative Research. London: Sage Publications.
-      Szucs, E. U. (2009). The role of teachers in the 21st century. International Web Journal. Available at: http://www.sens-public.org/IMG/pdf/SensPublic_DossierEurope_EUjlakyne.pdf
-      Ezeakor, A. (2013). All Alone: The Psychosocial Condition of Nigerian Widows and Childless Women: Implication for Survivor's Care. Xlibris Corporation Publisher.
-      Gavin, H. (2008). Understanding research methods and statistics in Psychology. London, California, New Delhi, Singapore: Sage Publication Ltd.
-      Gammon, S., & Lawrence, L. (2006). Improving student experience through making assessments‘flow’, In C. Bryan & K. Clegg. (EDs). Innovative assessment in higher education, (1rd ed., pp. 132–140). New York: Routledge.
-      Gibbs, G. (2006). How assessment frames student learning, In C. Bryan & K. Clegg. (EDs). Innovative assessment in higher education, (1rd ed., pp. 23–36). New York: Routledge.
-      Gitomer, D. H. (2009). Measurement issues and Assessment for Teaching Quality. Los
-      Golafshani, N. (2003). Understanding Reliability and Validity in Qualitative Research. The Qualitative Report. 8 (4), 597-607.
-      Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (2005). Paradigmatic Controversies, Contradictions, and Emerging Confluences, In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (3rd ed., pp. 191–215). Thousand Oaks, CA: Sage.
-      Guion, L. A., Diehl, D. C., & McDonald, D. (2013). Triangulation: Establishing the Validity of Qualitative Studies. Retrieved April 17, 2013 from: http://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/FY/FY39400.pdf
-      Gulikers, J., kester, L., kirschner, p., & Bastiaens, T. (2008). The effect of practical experience on perceptions of assessment authenticity, study approach, and learning outcomes. Learning and Instruction, 18:172-186.
-      Healy, M. & Perry, C. (2000). Comprehensive criteria to judge validity and reliability of qualitative research within the realism paradigm. Qualitative Market Research, 3 (3): 118-126.
-      Henry, G. T., Thompson, C. L., Fortner, C. K., Zulli, R. A., & Kershaw, D. C. (2010). The impacts of teacher preparation on student test scores in North Carolina public schools. Chapel Hill, NC: The Carolina Institute for Public Policy.
-      Sarafidou, J. O., & Chatziioannidis, G. (2013). Teacher participation in decision making and its impact on school and teachers, International Journal of Educational Management, 27 (2): 170 - 183
-      Kaufman, T. E., Grimm, E. D., & Miller, A. E. (2012). Collaborative School Improvement: Eight Practices for District-School Partnerships to Transform Teaching and Learning, Harvard Education Press, Cambridge, MA.
-      Lamprianou, I., & Athanasou. J. A. (2009). A Teacher’s Guide to Educational Assessment. Sense Publishers Rotterdam / Boston/ Taipei.
-      Lee, G. (2010). Holistic Assessment (HA) in Primary Schools. Report of the Primary Education Review and Implementation Committee (PERI), CPDD MOE.
-      Liu, X. (2010). Essentials of Science Classroom Assessment. Los Angeles, SAGE Publications, Inc.
-      OECD (2011). Education and skills, in OECD, Better Policies for Development: Recommendations for Policy Coherence, OECD Publishing.doi: 10.1787/9789264115958-20-en
-      Pavri, S. (2012). Effective Assessment of Students; Determining Responsiveness to Instruction. New Jersey Upper Saddle River, Pearson Education, Inc.
-      Popham, W. J. (2012). Assessment Bias: How to Banish It. Publication: Pearson Education, Inc
-      Patel, B. (2008). Exploring the role of a head teacher in the teaching learning process of schools (Unpublished master's dissertation). Aga Khan University, Karachi, Pakistan. Available at: http://ecommons.aku.edu/theses_dissertations/128
-      Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic Inquiry. Newbury Park, CA: Sage.
-      Maxwell, J. (2005). Qualitative Research Design: An Interactive Approache, Second Edition, London: Sage Publications.
-      Neuman, L. (2007). Basics of Social Research: Qualitative and Quantitative Approaches, Second Edition, Allyn & Bacon.
-      Netherlands Ministry of Foreign Affairs. (2003). Joint Evaluation of External Support to Basic Education in Developing Countries. Final Report. Avalible at: http://www.oecd.org/countries/zambia/35148468.pdf
-      Nxumalo, Z. F. (2007). The role of continuous assessment in primary school. Thesis of Master of education (Doctoral dissertation). University of Zululand, Faculty of Education, Department of Foundations of Education.
-      Ritchie, J., & Lewis, J. (2003). Qualitative Research Practice: A Guide for Social Science Students and Researchers, London: Sage Publication.
-      Robinson, A., & Udall, M. (2006). Using formative assessment to improve student learning through critical reflection, In C. Bryan & K. Clegg. (EDs). Innovative ed., pp. 92–99). New York: Routledge.assessment in higher education, (1rd ).
-      Sebate, P. M. (2011). The role of teacher understanding in aligning assessment with teaching and learning in Setswana home language. Master Thesis. University of South Africa.
-      Shermis, M. D.,   &Di Vesta, F. (2011). Classroom Assessment in Action. Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
-      Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects, Education for Information, 22: 63-75.
-      Sindelar, N. W. (2011). Assessment-powered teaching, Corwin, a Sage Company.
-      Stronge, J. H., & Tucker, P. D. (2003). Handbook on teacher evaluation: Assessing and improving performance. Larchmont, NY: Eye on Education.
-      Tiwari, A., Lam, D., Yuen, k., & Chan, R. (2005). Student learning in clinical nursing education: perception of the yelatininship between assessment and learning. Nurse Education, 25: 299-308.
-      Tapia, J., & Pardo, A. (2006). Assessment of learning environmet motivational quality from the point of view of secondary and high school learners. Learning and Instruction, 16: 295- 309.
-      Wragg, E. C. (2001). Assessment and Learning in the Primary School. London: Taylor & Francis Group.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار