1استادیار مرکز تحقیقات، ارزشیابی، اعتبارسنجی و تضمین کیفیت آموزش عالی سازمان سنجش آموزش کشور
2دانشیار دانشگاه شهید بهشتی
3استاد دانشگاه تهران
4کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات، ارزشیابی، اعتبارسنجی و تضمین کیفیت آموزش عالی سازمان سنجش آموزش کشور
چکیده
آموزش عالی در طول دو دهه گذشته با چالشهای مختلفی مواجه بوده است که باعث شده تا تضمین کیفیت آموزش عالی اولویت نخست مدیریت نظام آموزش عالی گردد. بر این اساس کشورهای مختلف در دهههای اخیر کوششهای فزایندهای را در این باره به عمل آوردهاند و با استفاده از روشهای مختلف ارزیابی و تضمین کیفیت سعی در اعتبارسنجی کیفیت دروندادها/ فرایندها/ بروندادها/ پیامدها از یک سو و ممیزی سازوکارها/ رویهها/ ساختارها از سوی دیگر داشته و دارند. در دهههای اخیر در خصوص اعتبارسنجی در نظام دانشگاهی ایران، در قالب فرایندهای ارزیابی درونی و بیرونی اقداماتی انجام شده است، ولی متأسفانه هنوز در خصوص ممیزی اقدامی صورت نگرفته است. این تحقیق درصدد است تا با بهرهگیری از پیشینه ممیزی در سطح جهانی و اجماع نظر جامعه دانشگاهی کشور به طراحی الگوی ممیزی کیفیت در نظام دانشگاهی ایران بپردازد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عوامل مدیریت کیفیت تدریس- یادگیری، مدیریت کیفیت پژوهش، مأموریت، اهداف سازمانی و مدیریت نهادی، مدیریت کیفیت تعامل با جامعه (مشارکت اجتماعی)، مدیریت کیفیت منابع انسانی، مدیریت کیفیت خدمات پشتیبانی، مدیریت کیفیت نظام ارزیابی و تضمین کیفیت از اهمیت بسیاری برخوردارند. بر اساس نتایج پژوهش الگوی ممیزی در دو بُعد عوامل و ملاکها و فرایند اجرا طراحی و ترسیم شده است. علاوه بر این پیشنهادهایی نیز برای اجرای مؤثر ممیزی در نظام دانشگاهی ایران ارائه شده است.
- بازرگان، عباس (1383). نگاهی به تجربههای بینالمللی و ملی در ارزیابی درونی و برونی دانشگاهها. دومین همایش ارزیابی درونی. دانشگاه تهران: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
- بازرگان، عباس (1390). نقش فرهنگ کیفیت در دستیابی به عملکرد مطلوب گروههای آموزشی دانشگاهی. مجموعه مقالات پنجمین همایش ارزیابی درونی؛ تهران: پردیس دانشکدههای فنی دانشگاه تهران.
- فراستخواه، مقصود (1388). دانشگاه ایرانی و مسئله کیفیت. تهران: انتشارات آگاه.
- محمدی، رضا و همکاران (1384). سیر تحول و تکامل استقرار نظام ارزیابی عملکرد در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. مجلهنامه آموزش عالی: دوره جدید سال اول، شماره 1، بهار 1387.
- میشل، مارتین و آنتونی استلا (2007). تضمین بیرونی کیفیت در آموزش عالی. ترجمه: رضا محمدی (1388). تهران: انتشارات سازمان سنجش آموزش کشور.
- Becket. N. & Brookes. M. (2008). Quality management practice in higher education-what quality are we actually enhancing?. Journal of Hospitality, Leisure, Sport& Tourism Education. Vol: 7. no. 1. P: 71-83.
- Carroll, M. & etal (2008). Quality Audit Manual. Pub: Oman Accreditation Council. Available at: http: //www. oac. gov. om.
- Cheng. M (2010). Audit Cultures and Quality Assurance Mechanisms in England: A Study of Their Perceived Impact on the Work of Academics. Teaching in Higher Education. vol. 15. No. 3. P: 259-271.
- Danish Evaluation Institute (2010). Self-evaluation (external review of EVA 2010). Available at: http: //english. eva. dk/higher-education/about-eva/external-review-of-eva-2010-1/Self%20evaluation%20EVA%20102010. pdf.
- Dill. D. (2000). Designing Academic Audit: Lessons Learned in Europe and Asia. Quality in Higher Education. Vol: 6. No: 3. p: 187-207.
- European Network for Quality Assurance in Higher Education (2003). Current Trends in European Quality Assurance. Workshop report 8. Helsinki: Finland.
- Finnish Higher Education Evaluation Council (2008). Audit of Quality Assurance Systems of Finnish Higher Education Institutions (2008-2011). Available at: http: //www. finheec. fi/files/147/KKA_1007. pdf.
- Jennings, J. M. (2007). Academic Audit Manual For Use in Cycle 4 Academic Audits. Available at: www. auckland. ac. nz/... /cycle-4-audit-manual- dec2007final. Pdf.
- Massy, W. F. (2003). Auditing Higher Education to Improve Quality. The Chronicle of Higher Education. V: 49. P: 60-63.
- Oman Accreditation Council (2008). uality Audit Manual Institutional Accreditation: Stage 1.Available at: www. oac. gov. om/QAM_2008_FINAL2. Pdf.
- The Agency for Higher Education Quality Assurance and Career Development (2009). Audit Quidelines for the Assurance of Academic Quality in Higher Education Institutions. Available at: http: //www. akkork.ru.
- The Finnish Higher Education Evaluation Council (2008). Audit of quality assurance systems of finnish higher education institutions. Publication of the Finnish Higher Education Evaluation Council. Available t: http: //www. finheec. fi/files/1780/KKA_1512.pdf.
- The Norwegian Agency for Quality Assurance in Education (2012). Available at: http: //www. nokut. no/en/About-NOKUT.
- The Quality Assurance Agency for Higher Education (QAA) (2009). Mini guide: a brief student guide to Institutional audit. available at: www. qaa. ac. uk/students.
- The Swiss Center of Accreditation and Quality Assurance in Higher Education (2012). Available at: www. oaq. ch/pub/en/02_01_00_auftrag. php.
- Van Damme. D (2000). Accreditation in Global Higher Education: The Need for International Information and Cooperation. Commission on Gobal Accreditation of IAUP, International Association of University Presidents.
- Vlasceanu. V. L, Grunberg. L. &parlea, D. (2007). Quality Assurance and Accreditation: A Glossary of Basic Terms and Definitions (second edition); Bucharest: UNESCO – CEPES.
- Wahlén, S. (2007). Quality Audit in the Nordic Countries. Report prepared for the Nordic Quality Assurance Network in Higher Education (NOQA). Available at: www. noqa. net.
- Woodhouse, D. (1995). Efficient Quality System. Assessment & Evaluation in Higher Education, vol. 20, No. 1.