شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت تدریس استادان از دیدگاه دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجویان دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه سمنان، ایران

3 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه سمنان، ایران

10.22034/emes.2019.37153

چکیده

هدف اصلی از اجرای این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت تدریس در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به‌صورت ترکیبی- اکتشافی متوالی و با استفاده از دو روش پیمایشی و تحلیل مضمون انجام گرفت. جامعه آماری بخش کیفی اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشکده بهداشت بودند که از طریق مصاحبه با 26 مشارکت‌کننده صورت پذیرفت. تحلیل مضامین از طریق کدگذاری باز و محوری انجام گرفت. نتایج این بخش نشان داد که مؤلفه‌های تأثیرگذار بر کیفیت تدریس استادان شامل 4 مضمون اصلی: مهارت‌های آموزشی، دانش‌پژوهی، و مهارت‌های بین فردی و ارتباطی، ویژگی‌های فردی و حرفه‌ای استادان و 20 زیرمضمون است. جامعه آماری بخش کمی، شامل دانشجویان دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد که در سال 97- 96 مشغول به تحصیل بودند و نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 225 نفر برآورد شد. داده‌های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته گردآوری و با بهره‌گیری از روش‌های آماری تحلیل عاملی تأییدی و t تک‌گروهی تحلیل شد. یافته‌های بخش کمی بیانگر آن است که از بین مؤلفه‌های شناسایی شده، مهارت‌های بین فردی و ارتباطی استادان، مهم‌ترین مؤلفه کیفیت تدریس از دیدگاه دانشجویان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the Effective Components of the Quality of Professors’ Teaching from the Students' Point of View at Mashhad University of Medical Sciences, Faculty of Health

نویسندگان [English]

  • amirhossein kayzouri 1
  • seyyed ahmad mohammadi hosseini 2
  • elham soleimani 3
چکیده [English]

The main purpose of this study was to identify those components impacting on teaching quality in the Faculty of Health at Mashhad University of Medical Sciences. In terms of its goal, this research is an applied one and the research method is a combination of quantitative and qualitative methods of exploratory research using two survey methods and thematic analysis. In the qualitative stage, using semi-structured interviews with 24 faculty members and students of the Faculty of Health of Mashhad University of Medical Sciences, the data gathered were saturated. The analysis of the content was done through open and axial coding. The results of this section showed that the components affecting the teaching quality of the professors included four main themes: educational skills, scholarship, interpersonal and communication skills, and individual and professional characteristics of professors and 20 sub-themes. The statistical population of the quantitative section included students of the Faculty of Health at Mashhad University of Medical Sciences who were studying in 1996-1997. The sample was estimated 225 people using the Cochran formula. Data were gathered using a researcher-made questionnaire. They were then analyzed using confirmatory factor analysis and t single-group. The findings of the quantitative section indicated that among the identified components, interpersonal and communication skills between faculty members were the most important components of teaching quality from the students’ perspective. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Teaching Quality
  • Professor
  • Students
  • Faculty of Health
استراوس، آنسلم و کوربین، جولیت (1385) اصول روش تحقیق کیفی؛ ترجمه بیوک محمدی. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اسدی، محمد؛ غلامی، خلیل و بلندهمتان، کیوان (1392). عوامل و مؤلفه‌های بنیادی تدریس اثربخش در آموزش عالی از دیدگاه دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشگاه کردستان. اندیشه‌های نوین تربیتی، 1 (1)، 123-149.
بامنی‌مقدم، محمد و رفیعی، سعیدرضا (1396). ارزشیابی کیفیت تدریس اعضای هیئت علمی: مطالعه موردی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 8 (29)،  1-22.
بنکداری، نسرین، مهران، گلناز؛ ماهروزاده، طیبه و هاشمی، سید عباس (1395). ویژگی‌های استاد شایسته در آموزش عالی ایران: یک مطالعه کیفی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7 (3)، 117-138.
ترک‌زاده، جعفر و محترم، معصومه (1391). چهارچوبی تحلیلی برای شناسایی مشکلات بروز در مسیر کیفیت و اثربخشی تدریس در آموزش عالی. فصلنامه مطالعات مدیریت بر آموزش انتظامی، 19، 95-123.
جعفری، سکینه و عبدشریفی، فاطمه (1292). ارائه مدل ساختاری از رابطه بین شایستگی‌های تدریس ادراک شده اعضای هیئت علمی و دستاوردهای تحصیلی دانشجویان. نشریه مطالعات آموزش و یادگیری، 6 (1)، 47—66.
درگاهی، حسین؛ حمودزاده، پژمان؛ صادقی، جمیل؛ رعدآبادی، مهدی؛ روشنی، محمد؛ سلیمی، محمد و سلطان‌زاده، پری‌ناز (1389). ارزیابی معیارهای یک استاد توانمند برای تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان پیراپزشکی علوم پزشکی تهران. مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 4 (3و 4)، 89-91.
رجبیان غریب، فاطمه؛ حجازی، سید یوسف و امید، محمود (1393) اهمیت مؤلفه‌های کیفیت تدریس از دیدگاه دانشجویان بر پایه تحلیل حساسیت شبکه عصبی مصنوعی. مجله پژوهش مدیریت و آموزش کشاورزی، 29، 13-23.
رشادت‌جو، حمیده؛ عظیمی‌فر، معصومه و جعفری، پریوش (1397). ارائه مدلی برای ارتقاء کیفیت آموزش در رشته داروسازی مورد (دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران). راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 48، 10.
رعدآبادی، مهدی (1391). اولویت‌بندی عوامل مؤثر در تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 12 (11)، 817-825.
رئوفی، شهین؛ شیخیان، علی؛ ابراهیم‌زاده، فرزاد؛ طراحی، محمدجواد و احمدی، پروانه (1389). طراحی فرم جدید ارزیابی کیفیت تدریس نظری اساتید بر اساس دیدگاه‌های ذی‌نفعان و اصول شش‌گانه دانش‌پژوهی کلاسیک. مجله پزشکی هرمزگان، 14 (3)، 167- 176.
زابلی، روح‌اله؛ مالمون، زینب و حسنی، مهدی (1392). ارتباط بین عوامل مؤثر بر کیفیت تدریس اساتید: مدل‌یابی معادلات ساختاری. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 7 (5)، 315-321.
ستاری، صدرالدین (1392). ارزیابی مؤلفه‌های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 10 (12)، 124- 126.
سرمدی، محمدرضا و صیف، محمدحسن (1390). مدیریت کلاس. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
سلیمی، جمال و رمضانی، قباد (1393). شناسایی مؤلفه‌های تدریس اثربخش و ارزیابی وضعیت تدریس (مطالعه موردی دانشگاه علمی کاربردی استان کردستان). فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 4 (8)، 33-61.
سیدرضا، عطیه (1393). بررسی تطبیقی کیفیت تدریس در آموزش عالی. نامه آموزش عالی، 9 (35)، 55-75.
سیف، علی‌اکبر (1390). روان‌شناسی پرورشی نوین (روانشناسی یادگیری و آموزش). تهران: نشر دوران.
شیخ‌زاده، مصطفی (1388). شاخص‌های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه. نامه آموزش عالی، 2 (7)، 141 – 157.
ظهور، علیرضا و اسلامی‌نژاد، طاهره (1381). شاخص‌های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمان، فصلنامه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، 4، 5 -13.
عابدینی، سمیره؛ کمال‌زاده تختی، حسام‌الدین؛ عابدینی، صدیقه و آقاملایی، تیمور (1389). معیارهای یک استاد خوب دانشگاهی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان. مجله پزشکی هرمزگان، 14(3)، 241-245.
عسگری، فریبا و محجوب مؤدب، هاجر (1389). مقایسه ویژگی‌های تدریس اثربخش از دیدگاه مدرسین و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان. گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 5 (3)، 67-82.
عندلیب، بهاره و احمدی، غلامرضا (1386). میزان به کارگیری معیارهای تدریس اثربخش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان از نظر دانشجویان در سال تحصیلی 85-86. دانش و پژوهش در علوم تربیتی، 4 (3)، 67-82.
غلامی، خلیل و اسدی، محمد (1392). تجربه حرفه‌ای اساتید در ارتباط با پدیده تدریس اثربخش در آموزش عالی. فصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی، 1 (2)، 5 – 26.
غنچی مستانه؛ حسینی، سید محمود و حجازی، یوسف (1391). شناسایی و رتبه‌بندی مؤلفه‌های تبیین‌کننده کیفیت تدریس از دیدگاه اساتید پردیس‌های کشاورزی دانشگاه تهران. مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 5 (3)، 31 – 40.
غنچی، مستانه؛ خشنودی‌فر، زهرا و حسینی، سید محمود (1392). تبیین مؤلفه‌های مدیریتی بر کیفیت تدریس اعضای هیئت علمی کشاورزی و منابع طبیعی. فصلنامه تحقیقات اقتصاد و ترویج کشاورزی، 44 (2)، 309 – 315.
فلیک، اوه (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی؛ ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
محمدپور، احمد (1389). روش در روش. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
محمدی، بهنام (1395). بررسی دیدگاه دانشجویان بهداشت حرفه‌ای در مورد ویژگی‌های تدریس اثربخش. دوفصلنامه آموزش پزشکی، 4 (2)، 7 – 12.
مظفری، ناصر؛ محمدی، محمدعلی و دادخواه، بهروز (1389). ویژگی‌های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، مجله علمی و پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی، 4 (2)، 61-69.
میرمحمدی میبدی، سیدجلیل؛ مظلومی محمدآباد، سیدسعید؛ شریف‌پور، زهرا؛ شهبازی، حسن و محمدلو، اعظم (1391). بررسی ویژگی‌های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد. توسعه آموزش در علوم پزشکی، 5 (2)، 52-53.
هداوند، سعید و حیدری‌فر، مهدی (1395). شناخت و تحلیل عوامل اثرگذار در ارتقای کیفیت تدریس مدرسان. فصلنامه مطالعات مدیریت بر آموزش انتظامی، 35، 41-60.
هرندی‌زاده، الهه؛ نعیمی، امیر؛ پزشکی راد، غلامرضا و نامدار، راضیه (1389). بررسی خصوصیات استاد خوب از نظر دانشجویان دانشکده کشاورزی. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، 16 (4)، 41-55.
یعقوبی، یاسمن و قلی‌پور مقدم، فرخ (1391). بررسی ویژگی‌های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی و پیراپزشکی لنگرود. پژوهش در علوم پزشکی، 4 (2)، 34-42.
Ahmad, M. Z.; Usman, A.; Rehman, W. & Ahmed, N. (2010); Does service quality affect students’ performance? Evidence from institute of higher learning; African Journal of Business Management, 4 (12), 2527-2533.
Aithen, E. (2012), Re-Thinking Empowerment. Research Technology Management, 42 (5), 91-97.
Akiri, A. & Ugborugbo, N. M. (2009). Teachers Effectiveness and students. Academic performance in public secondary schools in Delta State, Nigeria. Studies on Home & Community Sciences, 3 (2), 107-113.
Boote, C. (2006). Vocabulary: Reasons to teach it, an effective teaching method, and words worth teaching. New England Reading Association Journal, 42 (2), 24-32.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 77-101.
Chen S. H. (2012). The customer satisfaction–loyalty relation in an interactive e-service setting: The mediators, Journal of Retailing and Consumer Services, 19 (2), 202.
Croom, D. B. (2003). Teacher burnout in agricultural education. Journal of Agricultural Education, 44 (2), 12-26.
Dejayer, H. J. & Nieuwhuis, F. J. (2005). Linkage between total quality management and the outcomes based approach in an education environment. Quality inHigher Education, 11 (3), 251-260.
Devlin, M. & Samarawickrema, G. (2010). The criteria of effective teaching in a changing higher education context. Journal of Higher Education Research & Development, 29 (2), 111-124.
Dozza, L. & Cavrini, G. (2012). Perceptions of competence: how parents view teachers.parents view teachers. Procedia- Social & Behavioral Science, 46, 4050-4055.
Durišová, M.; Kucharčíková, A. & Tokarčíková, E. (2015). Assessment of Higher Education Teaching Outcomes (Quality of Higher Education). Procedia-Social & Behavioral Sciences, 174, 2497-2502.
Fourie, E. (2017). The impact of school principals on implementing effective teaching and learning practices. International Journal of Educational Management. doi.org/10.1108/IJEM-08-2017-0197.
Ghonji, M.; Khoshnodifar, Z.; Hosseini, S. M. & Mazloumzadeh, S. M. (2013). Analysis of the some effective teaching quality factors within faculty members of agricultural and natural resources colleges in Tehran University. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 14, 109–115.
Hill, Y.; Lomas, L. & MacGregor, J. (2012). Students’ perceptions of quality in higher education. Quality Assurance in Education, 11 (1), 15-20.
Hubackova, S. (2015). Factors Influencing the Quality of Teaching and the Foreign Language Knowledge. Procedia-Social & Behavioral Sciences, 197, 1952 – 1956.
Jepsen, D. M.; Varhegyi, M. M. & Teo, S. T. T. (2015). The association between learning styles and perception of teaching quality. Education & Training57 (5), 575-587.
Keller, H. (2001). The new demographics of higher educations. The Review of Higher Education, 24 (3), 219-235.
Ledic, J. & Hoic-BoIic, N. (1998). The differences between teachers' and student' assessment of higher education teaching quality: A case from Croatia.
Maat, S. M. B. & Zakaria, E. (2010). The learning environment, teacher's factor and student's attitude towards mathematics amongst engineering technology students. International Journal of Academic Research, 2 (2), 16-20.
Marsh, H. W.; Muthen, B.; Asparouhow, T.; Ludtke, O.; Robitzsch, A.; Morin, A. & Trautwein, U. (2009). Exploratory structuralequation modeling, Integ rating CFA and EFA; Application to student. Evaluations of University Teaching Structural EquationModeling, 16, 439-476.
Osma, I. & Radid, M. (2015). Analysis of the Students’ Judgments on the Quality of Teaching Received: Case of Chemistry Students at the Faculty of Sciences Ben M'sik. Procedia-Social & Behavioral Sciences, 197, 2223-2228.
Roman, I. (2014). Qualitative Methods for Determining Students’ Satisfaction with Teaching Quality. Procedia-Social & Behavioral Sciences, 149, 825 – 830.
Rüütmann, Tiia & Vanaveski, Jüri (2009). Effective Strategies and Models for Teaching Thinking Skills and Capitalizing Deep Understanding in Engineering Eeducation. Problems of Education in the 21st Century, 17, 176-187.
Senior, B. A. (2013), student teaching evaluations: Options and concerns, Journal of Construction Education, 5 (1), 20-29.
Shevlin, Mark; Banyard, Philip; Davies, Mark & Griffiths, Mark (2000). The Validity of Student Evaluation of Teaching in Higher Education: love me, love my lectures. Assessment & Evaluation in Higher Education, 25, 397-405.
Spencer, J. (2013). The influence of prior experiences on pedagogical constructs of traditional and nontraditional preservice teachers. Teaching & Teacher Education, 8 (3), 225-238.
Steinhardt, I.; Schneijderberg, C.; Götze, N.; Baumann, J. & Krücken, G. (2017). Mapping the quality assurance of teaching and learning in higher education: the emergence of a specialty? Higher Education, 74 (2), 221-237.
Wang, J. W.; Ching, H. C. & Kun, C. H. (2009). Fuzzy hierarchical TOPSIS for supplier selection. Applied Soft Computing, 9 (1), 377-386.
Zenda, R. (2017). Essential teaching methods to enhance learner academic achievement in Physical sciences in rural secondary schools: A South African case study. Information & Learning Science, 118 (3/4), 170-184.
Zoller, U. (2014). Faculty teaching performance evaluation in higher science education: Issues and implications. Science Education, 7 (12), 673-684.